ડાગલો
જ્યારે નાગ પાંચમ આવે ત્યારે snake charmer નાગને લઈને શહેરોમાં ફરતા હોય છે . અને લોકો અંધ શ્રદ્ધાળુ હોય એ નાગને દૂધ પીવા ના માટે દૂધ ખરીદવા પૈસા આપતા હોય છે . અને એ બહાને સાપવાળા પોતાનો પેટ ગુજારો કરતા હોય છે , સાપને પકડ્યા પછી સાપવાળા નાગની ઝેર ભરેલી થેલી જે નાગના ઉપલા જડબામાં હોય છે . તેને ચાકુથી છેદી પછી તેને દબાવીને તેમાંથી ઝેર નીચોવીને કાઢી નાખતા હોય છે . આ કારણે નાગ મોઢું પણ ખોલી શકતો નથી હોતો . અને ખાઈ પણ શકતો નથી .અને પછી એવી દશામાં થોડા મહિનામાં મૃત્યુ પામે છે , આપે એક મુવી જોઈ હશે એમાં ભાખોડીયા ભર ચાલતું બાળક નાગને પકડવાની કૌશિષ કરતું હોય છે . તે વખતે નાગ ફેણ ચડાવીને ફુંફાડા મારીને ડરાવવાની કૌશિષ કરતો હોય છે .
નાગપંચમને દિવસે શરૂઆતમાં નાગ જરાક ઇશારાથી ફેણ ઊંચી કરતો હોય છે .પણ પછી પણ પછી થાકી જતો હોય છે . એટલે કંડિયામાં પડી રહે એટલે મદારી તેને ઘોદા મારીને ઉશ્કેરે ત્યારે ફેણ માંડે પણ પછી થોડા વખતમાં તે મરી જતો હોય છે , નાગ બહુ સંવેદન શીલ પ્રાણી છે . કોઈ કોઈ લોકો વાંસના લાંબા સાણચાથી પકડીને દૂર મૂકી આવતા હોય છે . આ નાગ થોડા વખતમાં મરી જતો હોય છે , આપ સૌ જાણતા હશોકે નાગ ની આંખો દેખાવ પૂરતી હોય છે તે જોઈ શકતો નથી . તેમજ કાનને ઠેકાણે નાના છેદ ખાડા હોય છે। પણ તે સાંભળી શકતો નથી . નાગને અને સંગીતને કશી લેવાદેવા નથી. આપણા દેશમાં ઘણી જાતના સાપ થાય છે . એમાં બધા ઝેરી હોતા નથી , હું ત્રણ જાતના ઝેરી સાપને ઓળખું છું . દુનિયાના કોઈ સાપને હું જોઉં તો એ ઝેરી છે કે બિન ઝેરી છે એ હું લગભગ જોતાંની સાથે ઓળખી લઉં છું પણ તેની વધુ ચોકસાઈ માટે તેનું મોં ખોલીને તપાસી જોઉં છું ,
સાપ કેવા સંજોગોમાં કરડે છે . એની મને ખબર છે . અને એટલે હું મારા ખુલ્લા હાથથી પકડી શકું છું . આ માં જો ભૂલ કરું તો હું સર્પના કરડયા પછી મૃત્યુ પામવાની થોડીકજ વાર હતી , સાપનાકરડવાથી સ્વર્ગ કે નર્કના દરવાજા સુધી પહોંચેલો છું . અને ત્યાં મને આવકાર્યો નહીં . એટલે પાછો આવ્યો , અને આપ સહુને મારું લખાણ વાંચવા આપી શકું છું , આ વાત મેં “આતાવાણીમાં ” લખી છે . પણ મારા અનુભવ ઉપરથી હું આપ સહુને વિનંતી સાથે કહું છું કે સર્પ પકડવાના ધંધા સારા નથી . બિન ઝેરી છે , એવું જાણવા છતાં સાપને પકડવાની કૌશિષ કદી ન કરવી , ઘણા માણસો એવું માને છે . કે હું સર્પ પકડવાના મન્ત્રો જાણું છું . આપણા એક બ્લોગર ભાઈ પણ એવું માનતા કે સર્પ પકડવાના મન્ત્રો હોય છે , “સાપનો કરવો ભરોસો કે એ કરડવાનો નથી એક મુર્ખામી નથી , તો શું છે , બીજું દોસ્તો ” મારીમા નાગપંચમને દિવસે માટીમાંથી એક લેમ્બ ચોરસ આસન બનાવે , એમાં માટીમાંથી બનાવેલ એક વાટકી મૂકે અને આજુબાજુ ફેણ ચડાવેલ નાગ નાગણી અને બચ્ચા મૂકે અને પછી રૂ માંથી બનવેલી માળા મૂકે અને વાટકીમાં થોડું દૂધ મૂકે આખો દિવસ અને રાત ઘરમાં રાખે અને સવારે રાંધણ છઠના દિવસે નદીમાં નાગ કુટુંબને નદીમાં પધરાવી આવે , નાગ વિશેની દન્ત કથાઓ પુરાણોમાં ઘણી છે . પિરામિડ વાળા તુતનખાનનો મુગટ ઉપર નાગની મૂર્તિ છે . નાગના માથા ઉપર મણિ હોય છે . એક આદિવાસી મને કહેતો હતો કે નાગ રાતના વખતે જ્યારે ખોરાકની શોધમાં નીકળે છે ત્યારે મની એક ઠેકાણે મૂકીને જાય છે આ મણીની કોઈને ખબર પડી જાય અને જો એના ઉપર ગાયકે ભેંસના છાણ નો પોદળો મૂકી દ્યે તો પછી નાગ ચારો કરીને આવે ત્યારે એને મળે નહીં એટલે નાગ નિરાશ થઈને જતો રહે એટલે એ મણિ તમારા હાથમાં આવીજાય મણિ વાળા નાગને શેષ નાગ કહેવાય છે એ ભાગેજ જોવા મળે ,આવી વાત મને એ આદિ વાસી કરતો હતો . નાગ ને નારદ ઋષિની જેમ પોતાનું ઘર નથી હોતું તે ઉંદર જેવા પ્રાણીઓનું ઘર હોય એમાં ઘુસી જાય ઉંદરને અને જો બચ્ચાં હોય તો તેને ખાય જાય , અને પછી એ ઘરમાંજ આરામ કરે ખોરાક પછી જાય પછી બહાર નીકળી જાય . બે છંદ વાંચવા આપું છું ,
સાપ સંગે રહી રાત દિ કાંચળી એ પરાધિનતામાં ન ફાવ્યું .
સાપથી જેમ જુદી પડી કાંચળી ઉંદરોએ બિછાનું બનાવ્યું ,
દુષ્ટ ગણી વિષનો ત્યાગ નાગે કર્યો એ પછી ઉર અભિમાન લાવ્યો .
ઝેર હીણ જાણીને પૂરિયો કન્ડીએ
નાગને જુવો ઘર ઘર નચાવ્યો .
નાગ રાફડામાં રહે છે . એ વાત લોકો કરે છે . રાફડામાં એ કોઈ વખત ઘુસી જાય છે , એ વાત સાચી પણ રાફડો નાગ પોતાને રહેવા માટે બવાવતો નથી . રાફડો ઉધઈ બનાવે છે ,
નાગડા નિહરને બાર રાફળિયે કીં રૂંધાઇ રહ્યો .
તુને મારશું મોરલીયુંના માર તારી નાડું તૂટશે નાગડા
જય નાગ દેવતા
મથાળે ફોટો છે . એમાં ગુજરાત દર્પણના મેગેઝીનના માલિક સુભાષ શાહ છે . તેઓની ઓફિસમાં આ ફોટો પાડેલો છે , ઘણા વખત પહેલા હું ગુજરાત દર્પણમાં મારા લેખો કવિતાઓ મોકલતો સુભાષ શાહના સસરા સ્વ , મનુભાઈ મારા મિત્ર હતા . અહીં મને ભાઈ પ્રવીણકાન્ત શાસ્ત્રી લઈ ગએલા . અને ફોટામાં મને મળવા આવેલા માણસોમાં ભગવતીબેન સુભાષ શાહ , ઊંચા દેખાય છે તે સુરેન્દ્ર ગાંધી , અમૃત હઝારી , સુભાષ શાહ , પ્રવીણકાન્ત શાસ્ત્રી સુરતી જે મને મારો મીઠું મરચું , મસાલો , ન ખાવાનો દૃઢ નિર્ણય તોડાવીને મઘ મઘતી સુગંધ વાળું ઊંધિયું , ખવવાવડાના હતા . અને હું પણ मिले दस्ते म्होब्बतसे वो उंधिया खाऊंगा यारो , वो दलिया हो तो मैं समजुंगा खीर है यारो .પછી ઊંચા દેખાય છે એ દેવ જોશી જે રદિયો એલાઉન્સ સર છે . દર રવિવારે ન્યુ જર્સીના ટાઈમ બપોર પછી 3 થી 5 http://www.wrsu .org ઉપર ભારતીય સંગીત , કોઈ કલાકારનો ઇન્ટરવ્યૂ લ્યે છે . મેં અહીં મારી શેર શાયરી ગાઈ છે . છેલ્લા દેખાય છે તે જોસેફ પરમાર ગુજરાત દર્પણમાં લોકોપયોગી માહિતીઓ લખે છે બહુ સેવા ભાવના વાળા માણસ છે .
ગમે એટલો મહાત્મા હોવાનો દાવો કરતો હોય . મહાન ત્યાગી સંત હોય , કથાકાર હોય , એને તમે જમવા ન આપો . અરે જમવા શું . જમવાનું થોડું વહેલા મોડું કરો , તોપણ એનો જીવ આકુળ વ્યાકુળ થઇ જાય . એક કથાકાર ને યજમાને જમવા બેસાડ્યા . જમવામાં ઘણા માણસો હતા . એમાં એક સામાન્ય ગરીબ માણસ પણ હતો . યજમાન સ્ત્રી કથાકારને લાપસીમાં ઘી પીરસવાનું ભૂલી ગઈ . એવી રીતે ઓલ્યા ગરીબને પણ ઘી પીરસવાનું ભૂલી ગઈ . ગરીબ તો કશું બોલ્યા વગર લાપશી પ્રેમથી ખાઈ ગયો . પણ કથાકારે ઘી કેમ નથી આપ્યું . મોટો વહેવાર કરવા બેઠા છો . અને આવી કન્જુસાઈ કરો છો ? વગેરે ઘણાં અણગમતાં વાક્યો સંભાળાવ્યાં . આ સમયે એકાદ બે છંદ આપને વાંચવા આપું છું ,
रोटी तुझको रंग है पावत सब संसार
ज्ञानी ध्यानी जोगी जति जब लग ले आहार
जबलग ले आहार पार गति प्रेमकी सूझे
भूख समय कछु बात और नर काबू न बुझे
कथे सुकवियों कान देख देवनमे मोटी
पावत सब संसार रंग है तुझको रोटी
કોઈ જૈન દિગમ્બર સાધુ ને જમવા બોલાવો તેઓ જમવા બેઠા હોય ત્યારે જો કૂતરાં ભસવાનો અવાજ સાંભળી જાય તો જમવાનું પડતું મૂકી ઉભા થઇ જાય એટલે યજમાને કૂતરાં ભગાડવાનું કામ પણ કરવું પડે , ચાલો વળી એક સવૈયો છંદ આપણી સેવામાં લખું છું .
भूखमे राजको तेज सब घट गयो , भूखमें सिद्धकी रिधि हारी
भूखमे और वहेवार नही होत है , भूखमे रहत कन्या कुमारी
भूखमे कामिनी काम सो तज गई , भूखमे तज गयो पुरुष नारी
कहत कविगांग भजन नही बन पड़त , चारोही बेदसे भूख न्यारी
તા ,ક
ચૂંટણી જીતી હોત હિલરી તો તો કૈંક ચમત્કાર કરત
તો અમેરિકન યુવતીઓ કોપીન વગરની ફરત
અત્યારે જે નેવું ટકા નાગીયું બીચ ઉપર સૂર્ય સ્નાન કરતીયું હોય ઈ પછીતો કોપીન પણ ન પહેરત
खुदा बचाए ऐसी माहजबींओ से
હું વર્ષો પહેલાં અમદાવાદના સરદારનગર માં રહેતો હતો . તે વખતે મારી પાસે ઘણી બકરીઓ હતી , બચલાં છૂટથી ધાવતાં અને બચડાં ધરાય જાય . કુદકા મારે પછી ભાનુમતી બકરીઓને દોહતી . અમે દૂધ વેંચતા નહીં .
ભાનુમતીની દુર્ગા બા નામની બેન પણી હતી . તે બહુ સુગાળવાં અને મોં મચકોડવાની ટેવ વાલાં હતાં . અમારા ઘરમાં ભાનુમતી સિવાય કોઈને ચા પીવાની ટેવ નહિ . મારાં સંતાનો દુર્ગાબાને દુર્ગા માસી કહેતાં . એક જાણવા જેવી વાત કહી દઉં કાઠી લોકોમાં કાઠિયાણી પોતાના બાળકોને પોતાની બેનપણીને માસી ન કહેવડાવતાં ફોઈ કહેવડાવે કેમકે ચતુર કાઠિયાણી પોતાની બેનપણીને પોતાના ધણીની બેન બનાવી દ્યે . માસી તો પોતાના પતિની સાળી થાય . અને કોઈ વખત કાઠી સાળીને અર્ધી ઘરવાળી કરીનાંખે . પણ જો બેન હોય તો બોલવામાં પણ વિવેક રાખે .
એક વખત દુર્ગા બા અમારે ઘરે આવયાં . ભાનુમતીએ તેમને ચા પીવા માટે આગ્રહ કર્યો . એટલે દુર્ગા બા મોં મચકોડીને બોલ્યાં . બળ્યો તમારો ચા બકરીના દૂધનો પીવડાવો છો . બકરીના દૂધની વાસ આવતી હોય છે . હું પીઉં તો મને ઉલ્ટી થઇ જાય . ભાનુમતીએ મારા નાના દીકરા સતીષને કીધું . સતીશ આજે તું શોભામલની દુકાનેથી ભેંસનું દૂધ લઇ આવજે ગમેતે થાય પણ આજે દુર્ગા માસીને ચા પીવડાવેજ છૂટકો .
समझ दारको इशारा काफी है . સતીશ બરાબર સમજી ગયો . તે કળશિયામાં પૈસા ખખડાવતો ખખડાવતો ગયો . અને આઘેરી બકરી ચરતી હતી તે દોહી લાવ્યો . અને ઘરે આવ્યો . અને ભાનુમતીને વાત કરીકે આજે માસીના નસીબે શોભામલની દુકાને ભરવાડ દૂધ લઈને આવેલો . મેં શોભામલને કીધું કે આ તાજું દૂધ મને આપજે .શોભામલે એ ભરવાડ લાવેલો એ ભેંસના દૂધમાંથી દૂધ આપ્યું . વાસણના ઉપરથી દૂધ આપ્યું હોવાથી વધુ પડતા ઘીના તત્વ વાળું દૂધ છે . ભાનુમતીએ સતીષને કીધું . આજે તું નકરા દુઘનોજ ચા બનાવજે અને વધુ ચા બનાવજે માસીને બે કપ ચા પીવડાવીને ઘણા દિવસનું સાટું વાળવું છે . દુર્ગા બા ચાનાં વખાણ કરતાં જાય . અને ચા ટહોળતાં જાય . રકાબી અને કપ છલકાય જાય એટલા બે કપ ચા દુર્ગા બા પી ગયા . અને બોલ્યા કે
હવેતો તમારે ઘરે ખાસ ચા પીવા આવવું પડશે .
મારા એક સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના મિત્ર છે .
અંગ્રેજો ભારતમાં વેપાર કરવાના ઇરાદે આવેલા તે પછી ભારતના રાજા બની બેઠા . તે મતલબનો કુંડળીઓ છંદ લખું છું .
टोपी तखतपे आयके मुकुक किया सब ज़ेर
छिन्नभिन्न सरदार किये छीनवी लई समशेर
छीनवी लई समशेर सुरमा रह्या न कोई
होगये अजा समान अपनी सब इज़्ज़त खोई
कहे सु कविया कान गढ़पति हो गए गोपी
कहा करूं फरियाद तखतपे आई टोपी
આપણા શાસ્ત્રોએજ રાજાને પરમેશ્વરનો અંશ ગણી લીધેલો એટલે કોઈએ ખાસ વિરોધ ઉઠાવ્યો નહિ . પણ રાજાઓ નિર્વંશ જાય એનું રાજ્ય કબ્જે કરી લેવા માન્ડ્યા . અને ભારતનો શહેંનશાહ નબળો પડી ગયેલો . એના રાજ્યની ઇમારતના પાયા હચ મચી ગયા હતા . એટલે આખા ભારત ઉપર કબ્જો કરી લેવો સહેલો થઇ ગયો હતો .
પોતાની પ્રશંશા કોને ન ગમે? ભગવાનને પણ પ્રશંશા ગમે છે . એને કંઈક ભેટ આપીયે એ ગમે છે . એવું આપણે માનીએ છીએ અને એટલતો આપણેએની આરતી ઉતારિયે છીએ એને જમાડવા માટે ભોજનની વાનગીઓના વખાણ કરીએ છીએ કે ભગવાન જમવા માટે લલચાય . હું જયારે ભોજનનો થાળ બહેનો ગાતીયું હોય ત્યારે સાંભળીને મારા મોઢામાં પાણી આવી જાય . અને ક્યારે જમવાનું મળે .એવી વાટ જોતો હોઉં . એવી રીતે મને મારા લખાણની કોઈ પ્રશંશા કરે એ ગમે પણ માંગીને પ્રશંશા લેવી ગમતી નથી . ગોરખ નાથ કહી ગયા છે કે सेज मिला वो दूध बराबर मांग लिया सो पानी
झोंट लिया सो रक्त बराबर ये है गोरख नाथकी बानी
મારા લખાણની કોમેન્ટ આપનારા મારા લખાણ કરતાં પણ મોટી કોમેન્ટ આપનારા બ્લોગર ભાઈ બેન છે .
એક ખાનગી વાત આપને કહી દઉં . હું પહેલ વહેલો અમેરિકા આવ્યો ત્યારે ઈંગ્લીશ જરાય સમજતો નોતો કે બોલી શકતો નોતો અને અમેરિકાના રિવાજથી બિલકુલ અજાણ મારા ભાઈ અને દિકરાનાં સસરા પક્ષના માણસો અમેરિકન એ લોકો મને મળવા આવે . હું ગામડિયો એટલે મને કોઈ સ્ત્રી ભેટે તો હું ભાગતો . એક મારા જેવો ગામડિયો અમેરિકા આવવા માટેનો વિરોધ દર્શાવતો તે મતલબના કાવ્યની એક કડી લખું છું .
બોળા પાણી તોય પાણી ન લ્યે ઈના જીવા કેમ કરી થાવું . હેજી અર્ધાં નાગાં થઇ તડકે સુવે ઇના ભેગા કેમ ભળી જાઉં બાપલીયા મારે અમેરીકા નથી જાઉં મને એક દિવસ બીચ ઉપર લઇ ગયા . ઓહોહો મારા ગામડિયાથી તો જોયું નો જાય હો મેં મને બીચ ઉપર લઇ જનાર ભાઈને કીધું . ભાઈ આ છોકરિયુંને કે ને કે એ વધારે નહીં તો એની કેડે થી હેઠો શરીરનો ભાગ ઢાંકે એ ભાઈ કહે એવી સલાહ નો અપાય આ ઇન્ડિયા નથી . આતો સ્ત્રીઓનો પરિબળ વાળો દેશ એવું ડહાપણ ડોળવા જાઓ તો છોકરીયુંને નો ગમે અને એ કદાચ ઝઘડો પણ કરી બેસે . એક ભાઈ કહે તમે જાઓ અને અમે શીખવીએ એ પ્રમાણે ઇંગ્લીશમાં બોલજો . હું છોકરીયું પાસે હસતો હસતો ગયો . ગુડ મોર્નીગ કીધું અને પછી હું બોલ્યો . બેનું દીકરીયું તમે જો થોડુંક તમારું અંગ ઢાંકો તો સારિયું લાગો આ નાગી પુગિયું ભૂંડિયું લાગો છો . મારી વાત સાંભળીને એક છોકરી બોલી આવી સુંદરતા અમારી તું જોઈ ન શકતો હોય તો તારી આંખો બંધ કરી દે આંખ ઉપર પટી બાંધી દે આ કુવૈત કે સાઉદી અરેબિયા નથી કે ફક્ત આંખની કિકી દેખાય એટલી આંખ ખુલ્લી હોય . બાકીનું અંગ એકદમ ઢીલા કપડાથી ઢાંકેલું હોય . આ ઉપરથી એક કાવ્યની કડી બનાવી કે द्रौपदी के वस्त्र निकाले महाभारत होजाई
अमरीकन लड़कीको वस्त्र पहेनावो तो महाभारत होजाई . यारो कॉमेंट के बारेमे एक कलाम
मांगे कॉमेंट वो गैर हम वो ब्लॉगर नही
મારી ધર્મપત્નીને આ બ્લોગ સમર્પિત છે.
ગુજરાતી પ્રતિભા પરિચય – નવા પરિચય
આતાવાણી 