ભોગા ભગતે ભેંસ ખરીદી મૉટે શીંગડે મોયો , દોણું લઈને દોવા બેઠો પછી પોકે પોકે રોયો .

 

ભોગા ભગત  ઓલી કહેવત  છે કે
  બગ  , ભગત  , અને બિલાળો  ઈને ઇવા હેવા
હળવે હળવે  પગ ઉપાડે  ઈ સામાનો જીવ લેવા   .
એવા ભગત હતા   .  ભોગ ભગત  ડોકમાં માળા રાખે હાથમાં માળા રાખે  અને લોકો જુવે એમ ફેરવ્યા કરે   .  કોણી ઉપર પણ માળા બાંધેલી હોય  .” ”  આતા ”  જેવા કોઈકે દોહરો કીધોકે
હાથમાં  માળા ડોકમાં માળા  કોણીએ બાંધી માળા
એમ કરતાં જો રામ રીઝે તો હું પગમાં  બઘું માળા   .
 ભોગા ભગતની ઘરવાળી  ભોગલી  બહુ સત્ય નિષ્ઠ  વ્યહવાર કુશળ  , નીતિમાન સન્નારી હતી   .  આ લોકો  ભેંસો રાખતાં  એક ભેંસ બીજા વેતરની વ્યાણી અને પાડી આવી   .એના ખાવા માટે ત્રણ ભાર  કપાસિયા  લઇ રાખેલા હતા   . એટલામાં એક  ભેંસનો  ઘરાક આવ્યો  . એણે ભેંસ ખરીદવા માટે  120 રૂપિયાની ઓફર કરી એ જમાનામાં  રૂપિયા સોની અંદર બહુ સારામાં સારી ભેંસો મળતી   . ભેંસ ખરીદનારની માગણીથી  ભગત લલચાઈ ગયા  .   અને ભેંસ વેચી નાખી   . ભોગલી બોલી  અરે તમે ભેંસ શા માટે વેંચી ?એના દૂધ ઘી વેંચીને  આપનો ઘર વહેવાર ચલાવવાનો હતો   . એના માટે કપાસિયા લઇ રાખ્યા હતા  .  હું મહેનત કરીને ભેંસ માટે ઘાસ ચારો તો લાવતીજ હતી   .  તમારા એકસો વિસ રૂપિયાતો હું ફક્ત છ મહિનામાંજ  ઉભા કરી લેવાની હતી ઉપરાંત  છોકરાં  , ઘી  ,દૂધ  , દહીં ખાત મૈ મેમાન સંચવાત  . આ તમે  ભેંસ વેંચી નાખી ઈ બહુ મોટી ભૂલ કરી  ,
થોડા દિવસમાં એક માણસ  એક તરતની વ્યાએલી    ઘરડી ભેંસ લઈને  બહાર ગામ જતો હતો તે  આવ્યો   .  એણે  વાત વહેતી મૂકી કે કોઈ ઘરાક  હોય તો મારે આ ભેંસ  ફક્ત વિસ રૂપિયામાંજ  વેંચી નાખવી છે   .  ભોગા ભગતને  કાને આ વાત આવી ,  એણે ભેંસ   તુરત ખરીદી લીધી અને  પોતાની ઘરવાળી  ભોગલીને દેખાડી જો આ ભેંસ  ફક્ત વિસ રૂપિયામાં  લીધી છે   .  આપણે ઘરની ભેંસ વેંચી એના સો રૂપિયા  બચી ગયા   . હમણાં આ ભેંસ   પાશેર   દૂધ આપે છે  .  પણ પછી આપણે ખોરાકી કરીશું  એટલે  દુધે ચડી જશે   . અને આ પાડી છે ઈને  કોઈ ન જાણે ઇમ  જમાલીયા  કસાઈને  બાર આનામાં  આપી દેશું   , એટલે દૂધ આપણું અંગતનું થઇ જશે  .  ભોગલીએ ભેંસ જોયા પછી  ઊંડો નિસાસો નાખ્યો  . અને અફસોસ વ્યક્ત કરતાં  બોલી કે  આ ભેંસ ઘરડી છે   . ઈને ગમે એટલું ખવડાવો તોય  એનું દૂધ  પાશેરમાંથી અર્ધો શેર થવાનું નથી   .  ભોગાએ ત્રણ ભાર કપાસિયા  પોતાની ભેંસ કે જે પોતે વેંચી નાખેલી  .   એને  ખાવા માટે ખરીદેલા  એ બધા કપાસિયા  આ ઘરડી ભેંસ ખાઈ ગઈ  . પણ એનું દૂધ પાશેરમાંથી અર્ધો શેર થયું નહિ  , પછી કોકની સલાહ માનીને
  હાડકાનો ભૂકો  કપાસિયા અને ભરડકામાં  ભેળવીને   ભેંસને  ખવડાવવા   માંડ્યા   ,  લોકોથી  છાનું  રાખીને કેમકે પોતે ભગત થઈને  આવો  ભ્રષ્ટ  ખોરાક ભેંસને ખવડાવે છે  એવું લોકો જાણેતો  પોતાની આબરૂના કાંકરા થઇ જાય   . પોતાની ભેંસ વેંચાયેલી એના પૈસા  જે આવેલા એ બધા વપરાઈ ગયા   .  પણ ભેંસનું દૂધ વધ્યું નહીં   , અને એક દિ ભેંસને આવો ખોરાક વધુ પડતો ખાવાથી આફરો ચડ્યો અને ભેંસ મરી ગઈ   ..
એક બીજી   લગભગ આવી વાત  હું આપને  વાંચવા  ની તકલીફ  આપું છું  .  જોકે કોઈને વાંચવાનો સમય નથી   . ફક્ત  શીર્ષક વાંચીને  ઇંગ્લીશમાં  એવી લખે કે તમારું લખાણ ઘણું સરસ હતું હવે અમારું લખાણ  વાંચો એ પણ નતમારા લખાણ જેવુંજ તમને ગમશે એમ લખીને  પોતાનું  લાંબુ લખાણ  કૃપા કરીને વાંચવા આપી દ્યે છે   .પણ બધા વાંચનારા આવા હોતા નથી   . કોઈ કોઇતો મારા લખાણ જેટલી લાંબી કોમેન્ટ આપે છે  .  એનું ભગવાન ભલું કરે  હું લખું છું એ ફક્ત  મારા મગજની કસરત માટે લખું છું મારા મનો રંજન માટે લખું છું  .  અને બીજા  જે કોઈ  રસ પૂર્વક વાંચે છે એના માટે લખું છું  .  આપ મારું લખાણ   ભલે ન વાંચો પણ આપણું લખાણ મને વાંચવા આપો છો એ માટે પણ હું આપનો આભારી છું  .
 હું  જ્યારે અમદાવાદની  સરદારનગર  પોલીસ  લાઈનમાં રહેતો હતો  , અને બકરાં  રાખતો હતો  . એ   આપને  ખબર છે  .  હું સાપ વીંછી ભમરા મધમાખી પકડીને લોકોને  દેખાડીને વિસ્મય પમાડું છું  . અને એ રીતે મારો અહમ  પોષું છું  ,  એ રીતે બકરીઓ બાબત પણ થોડું જ્ઞાન  ધરાવું છું   , એક વખત  મારી લાકડીના ઘા ના  કારણે બકરીના આગલા પગનું   હાડકું ભાંગી ગયેલું એ મેં   ચોંટાડી દીધેલું પૂ છો કેમ ?
 મેં બાવળની ડાળી  બકરીના પગ જેટલી  કાપી એને  બકરીના  ભાંગેલા પગ જેટલી  કાપી  એની છાલ ઉતારી  પગ જોઈન્ટ કરી ઉપર છાલ ગોઠવી મજબૂત પાટો બાંધી દીધો   , થોડા દિવસ બકરી ત્રણ પગે ચાલી અને પ છી ચારેય પગથી ચાલવા લાગી એટલે  મેં પાટો ખોલી નાખ્યો  .  આ વાતથી બકરીઓ રાખવાનો ધંધો  કરનાર ને અચંબો થયો  .
સરદાર નગરમાં  ભાગલા વખતે સિંધથી આવેલા  સિંધીઓને  વસાવેલા છે  , હું સિંધમાં રહેલો એટલે  થોડીક સિંધી ભાષા પણ બોલી શકતો  એટલું હું સિંધી ભેગો ભળી જાઉં  પણ  ખરો  ,  એક સિંધીને  બકરી રાખવાની ઈચ્છા થઇ ‘ એ મારી પાસે આવ્યો મને કીધું સાંઈ મુખે બકરી ઘુરજે  ,   મેં એને કીધું   . હાલ હું મારી બકરી વેંચી શકું એમ નથી  . પણ નરોડા પાસેના ગામ  મુઠીયામા  એક બકરીયું વાળો રહે છે  , એની પાસેથી બકરી મળી રહેશે   , અમો  મુઠીયા  ગામે ગયા  , મને સિંધીએ કીધું તમે બકરી પસંદ કરો  . મેં એક  સરસ  દ્ધ વળી બકરી પસંદ કરી  . પણ એ બકરી દુબળી પાતળી હોવાથી  સિંધીને પસંદ ન પડી  . પણ એને  એક ગાભણી  હોવાથી  મોટી અને જાડી દેખાતી હતી   , તે બકરી પસંદ પડી પણ એ બકરી થોડા દિવસજ  દૂધ આપવાની હતી પછી એ વસૂકી જવાની હતી  , એની મને ખબર પડી ગઈ   . સિંધી  ને ખબર ન પડી  .  એને મેં એ બકરી પચ્ચીસ  રૂપિયામાં અપાવી   , કેમકે બકરી વાળો મારુ ઓળખીતો હતો  .  મેં છેલ્લું વાક્ય સિંધીને કીધું કે  આ બકરી ફક્ત થોડા દિવસેજ દૂધ આપવાની છે પછી વાસુકી જશે  , એટલે તું કંટાળી જઈશ અને જ્યારે તુઝ કઁટાળી  જા ” તડે  મુખે ચઇ   જા  આઉં  વિઠો આહ્યા   ”   .  થોડા દિવસ પછી   સિંધી મારી પાસે આવ્યો અને બોલ્યો  , ” આઉં   કઃ  ખ  થી વ્યો  આહ્યા”  મને એણે  બકરી અઢાર  રૂપિયામાં  આપી દીધી   . મેં એ બકરીનું દૂધ  બે વર્ષ  પીધું  .