एक रात रुस्तमी मेरे घरको चली आई , सो बार उसीकी माताकी मार हमने खाई

 આ વાત સત્ય હકીકત છે  .મેં થોડો ફેરફાર  કેસર સાકર નાખીને રસદાયક દૂધપાક  બનાવ્યો છે  .છોકરીનું નામ સાચું નથી  . હું ભાર જુવાન હતો અને અમદાવાદ માં અનાર્મ પોલીસ તરીકે નોકરી કરતો હતો  હું બકરી  રાખતો  .એક વખત  હું બકરી માટે પાલો પાડવા  આંબલીના ઝાડ ઉપર ચડ્યો અને સુડીથી કાતરાથી ભરેલી ડાળીઓ  કાપીને નીચે નાખતો હતો  .
આ વખતે એક પૈસાદાર ની દીકરી રુસ્તમી પોતાની કાર સાથે નજીકથી પસાર થતી હતી  એણે મને જોયો  તેણે થોડે દુર પોતાની કાર પાર્ક કરીને  હું જે આંબલી ઉપર ચડીને ડાળાં કાપતો હતો ત્યાં આવી અને આંબલી નીચે ઉભી રહી  રુસ્તમી  ખુબ સુરત 21 વરસની કુંવારી કોલેજિયન  યુવતી હતી તે તેની વિધવા મા સાથે રહેતી હતી  . .રુસ્તમીએ  મને કાતરનો ઘા માર્યો  મેં તેની તરફ જોયું એટલે તે હસી ગઈ  .અને મને  રૂવાબ્થી હુકુમ કર્યો  મને થોડા કાતરા આપજે  .

 હું આંબલીથી નીચે ઉતર્યો અને થોડા કાતરા એને આપ્યા   .પછી હું ડાળખાં ભેગા કરીને ઘરે જવા રવાના થતો હતો  .ત્યારે રુસ્તમી બોલી  ક્યાં રહે છે   .ચાલ મારી કારમાં બેસીજા હું તુને ઘરે મૂકી જાઉં છું
ચબરાક રુસ્તમીએ મારી પાસેથી જાણી લીધું કે  હું પોલીસ ખાતામાં નોકરી કરું છું  . મારી સાથે  મારી મા અને પત્ની રહે છે  .આખી પોલીસ લાઈનમાં એક ઠેકાણે  ફોન છે  .અને પોલિસ વાલા 24 કલાક  હાજર હોય છે  . મેં પણ એના વિષે જાણી લીધું  કે તે  ધનાઢ્ય  વિધવા મા સાથે રહે છે  અને એની મા  બહુ ક્રોધી સ્વભાવની  વગર વિચારે  ઝઘડો કરી બેસે એવી છે  .અને પોતાની ભૂલ બાબત પસ્તાવો કરે એવી પણ છે  .
રુસ્તમી મને પોલીસ લાઈનમાં  મારે ઘરે મુકવા આવી મારી મા અને પત્નીને મળી  .અને તેઓ આગળ બે હાથ જોડી માથું નમાવ્યું   .માએ અને પત્નીએ એના દુ:ખણા લીધાં  .મને રુસ્તમીએ પૂછ્યું કાતરાના  કેટલા પૈસા આપું ? મેં મારી પત્નીએ અને માએ એકી અવાજે  કીધું  કે પૈસા  ન લેવાય  બહુ આગ્રહ કર્યા પછી મેં એને કીધું કે  બે આના  આપ  એટલે એને ચાર આનાનો સિક્કો આપ્યો  . હું બે આના પાછા આપવા જતો હતો  તો એણે લેવાની ભાર દઈને નાં પાડી  .
આ વાતને ઘણો વખત વીતી ગયો  . એક વખત  એ રાતના મારે ઘરે આવી  ,  અને મારા ઘરની જમણી  બાજુએ કે જ્યાં ખાલી જગ્યા હતી ત્યાં કાર પાર્ક કરી  .અને ઘરનું બારણું  ભભાડાવ્યું  .આ વખતે હું ઘરે હું એકલોજ હતો મારી મા મારે ગામડે ગયાં હતાં અને મારી  પત્ની એક ઓળખીતી બાઈને  સુવાવડ આવેલી   હોઈ  તેને કમ્પની  આપવા  પ્રસુતિ ગૃહમાં હતી    . રૂસ્તમીની આકુળ વ્યાકુળ આંખો જોઈ હું પામી ગયો કે  રુસ્તમીને કંઈ તકલીફ છે  .મેં અનુમાન કર્યું કે  પોલીસે  તેને રોંગ સાઈડમાં   જવા બાબત કે એવા કોઈ  બીજા કારને લગતા  ગુન્હા બાબત પોલીસે નામ  લખ્યું  હશે  .ઘણી વખત આપણાં અનુમાન  ખોટાં પડતાં હોય છે એમ આ મારું અનુમાન  ખોટું હતું   .રુસ્તમી એની માના ત્રાસથી  કંટાળી  ઘર છોડીને  ભાગીને  મારે ઘરે આવી હતી  . મેં  રુસ્તમીને કીધું કે તું તારે ઘરે પાછી જા  હું તુને મુકવા આવું અને તારી માને  સમજાવુ  . તો મારી વાત સાંભળી અને બોલી  મારી માં કોઈ વાતે સમજે એમ નથી  .તું એને સમજાવવા પ્રયાસ કરીશ તો એ તારું અપમાન કરશે  .મને તારે ઘરે આશરો આપવો હોય તો મને તારા ઘરમાં આશરો આપ  નહીતર હું  એલીસબ્રીજ પુલ ઉપરથી કુદીને આપ ઘાત કરીશ  .એની વાત સાંભળી  મેં એને ઘરની અંદર આવવા દીધી  અને મેં તેને પુચ્છ્યું  તને ખાવા પીવા   માટે કશું આપું ? એણે કઈ લેવાની નાપાડી  .મેં એને  મારી માની  પથારી બતાડી અને ત્યાં આરામ કરવાનું કીધું  તે બોલી  હું તારી પથારી પાસે જમીન ઉપર નીચે સુઈ રહીશ  . મેં એને મારી પથારી પાસે નીચે ગાદલું  નાખી દીધું  .એ ત્યાં બેઠી અને  પોતાના દુ:ખ વર્ણવા માંડી  હું ધ્યાનથી  એની વાત સાંભળી  વા માંડ્યો  . મેં એને મારી આવડત  પ્રમાણે આશ્વાસન આપ્યું  અને સવારે ઘરે જતી રહેવા સમજાવી  તે મારી વાત માની ગઈ અને સવારે પોતાને ઘરે ગઈ  .રુસત્મીના  આગમનથી  રાજી થવાને બદલે  ધમકાવવા માંડી કે  વાલા મુઈ  તું  આખી રાત ક્યા ગઈ હતી  . મને જે હોય તે સાચું કહી દે  રૂસ્તમીએ  કીધું કે  હું એક પોલીસ વાળાને  ઘરે રાત રોકણી હતી  .સાંભળીને  એની મા  લાલ પીળી થઇ ગઈ અને  રુસ્તમીને જોરથી એક તમાચો માર્યો  . રુસ્તમી  બોલી મા એ  સંત હતો  . એણે મને સ્પર્શ  પણ કર્યો નથી  . મા  બોલી પોલીસ વાળો અને એ વળી સંત  મને તું ઊઠાં  ભણાવે છે  .? ચાલ તું મને  હમણાં ને હમણાં  એને ઘરે લઈજા   , હું એને પાઠ ભણાવું કે  કોકની દીકરીને રાત આખી ઘરમાં ગોંધી 
રાખવાનું  પરિણામ શું આવે છે  .
રુસ્તમીએ  મને  ફોન કર્યો અને કીધું કે મારી મા  તુને બાધવા  આવે છે  .માટે  તું  મારી મા  જે કઈ કહે અથવા તુને મારે પણ ખરી તો તું  મારા માનની  ખાતર  બધું સહન કરી લેજે  . મેં તેને કીધું કે હું તારા કહેવા પ્રમાણે  બધું સહન કરી લઈશ  તારી માને  કશું નહિ કહું  .મેં મારા  મનને કીધું કે  આતો  ધર્મ કરતા ધાડ  પાડવા જેવી વાત થઇ  આ મારી સહન  શક્તિની   કસોટી  થઇ રહી છે  . થોડી વારમાં મા  દીકરી મારે ઘરે આવી પહોંચ્યાં   માએ મને ઉધડો લીધો  ,બોલી તે મારી દીકરી ઉપર  બળાત્કાર  કર્યો છે  એની હું ફરિયાદ  કરીને તુને જેલ ભેગો કરવાની છું  દીકરી બોલી મા  માનમાં  રહી જા  હું પોલીસમાં કહીશ કે મારા ઉપર બળાત્કાર થયોજ નથી  .તો તું ખોટી ફરયાદ કરવા બદલ જેલમાં જઈશ  રુસ્તમીની  વાત સાંભળી એની માં એક દમ ગરમ થઇ ગઈ અને રુસ્તમીને  એક થપ્પડ  ઠોકી દીધી  .અને પછી પોતાનું ચંપલ કાઢી  મને મારા મોઢા ઉપર મારવા માંડી  ગઈ   મેં એક શબ્દ બોલ્યા વગર   માનો  માર ખાધા કર્યો  .એ  મારી મારીને  થાકી ગઈ હશે એટલે  મારવાનું બંધ કરી   રુસ્તમીને  કીધું  ચાલ હવે ઘરે જઈએ   ઘરે જતા રસ્તામાં  એણે  રુસ્ત્મીને કીધું  દીકરી તું નિદોષ છે  . તારી વાત ખરી છે  .એ એક સંત છે એનો મને જાત અનુભવ થયો  .અને હવે મને બહુ  એને માર્યો એનો પસ્તાવો થાય છે  .ચાલ  પાછી એને ઘરે અને આપણે  એને આપણે  ઘરે લઇ જઈએ અને એની સારવાર કરીએ  .
नर्मिसे  संग दिल मुतई  हो  जाते है 
ददान    सफ  बस्ता है जुबाँ  के आगे 
મતલબકે  નમૃતાથી  પાષણ હૃદયી  આજ્ઞાંકિત  થઇ જાય છે  . દાખલો એ છે કે  પત્થર જેવા દાંતો   નરમ જીભ   આગળ  લૈનબંધ  ઉભા રહી ગયા છે  . 

 

ખોટા નામ ઠેકાણા લખાવીને મિલ્ટ્રીમાં ભરતી થયો .

ફોટો #1 મારો પોત્ર રાજીવ  જયારે હું મિલ્ટ્રીમાં દાખલ થયો ત્યારે આવો હતો ફોટો #2 સેન્ટરના કમ્પ્યુટર પાસે ફોટો #3 સેન્ટર માં  લઇ જનાર  ટેક્ષી  ડ્રાઈવર

 

હું વડોદરાથી મિલ્ટ્રીમાંથી  કાયદેસર રીતે છૂટો થઈને ઘરે આવ્યો  .હવે નોકરી માટે શું કરવું  એવી ગડમથલમાં મહિનાઓ કાઢી નાખ્યા  .ચોમાસું બરાબરનું  થયું હતું  .પશુઓ માટે ઘાસ ચારો પુષ્કળ થઇ પડ્યો હતો  .ખેડૂતો અને બીજા લોકો ખુબ ખુશ હતા  .
એકવખત  મારી પુની મોહીએ(માસી) પુની મોહી એ વાઘબાપા કન્ડોરીયા શાખાના આહેર નાં વાઈફ હતાં  . મારી મા અને પુની મોહીનો જન્મ એકજ ગામમાં  થએલો  હોવાથી  ગામ સગપણે મારી માના એ બેન થતાં  .એક વખત પુની મોહીએ મારી માને  કીધું કે  હિંમતરામ(  બ્લોગર વાળો આતા )મારા નામનો ઈતિહાસ પણ જાણવા જેવો છે જે હું આપને કહું છું  .મારો જન્મ  દરબારે રહેવા માટે આપેલા કામ ચલાવ ઘરમાં થએલો  .(હાલ આ ઘર અંબાવી દેવજી મણવર ના પરિવારની માલિકીનું છે  .)ઘરની બાજુમાં આતા પટેલની ડેલી હતી  .આતા પટેલ  એ કણબી પટેલ નહિ પણ દરબારે નીમેલા ગામના મુખી પટેલ  હતા  જે બારૈયા  શાખાના આહેર હતા  .આ ડેલીમાં દરબારના દાયરામાં  વાર્તા કરવા માટે આવેલા  મેઘાણંદ ખેંગાર  બારોટ ઉતરેલા  હતા   .જયારે મારો જન્મ થએલો અને અમારે ઘરે  મારા બાપાના કાકાના દીકરા  નરભેરામ બાપા  મેમાન  હતા  મારો જન્મ રામ નવમીના  દિવસે થએલો એટલે નરભેરામ બાપાએ મારું નામ  હીંમતરામ  રાખેલું પણ મારી માને  એવા  રામના જન્મ દિવસ જેવા મહાન દિવસે  મારા દીકરાના જન્મની  વાત કોક જાણે તો મારા દીકરાને નજર લાગી જાય એટલે એક દિવસ આગળ કરીને ચૈત્ર સુદ આઠમ કરી નાખ્યો  .અને એ રીતે એપ્રિલની 15 તારીખ આવી  પછી  વરસો પછી દરબારને ત્યાં ઉતરેલા  પેશાવરના  દરવેશે  હિંમતલાલ કરી નાખ્યું  .જે આજની ઘડી સુધી ચાલુ છે  .
  .એ જમાનામાં  નામની પાછળ  ભાઈનો કે  જી નો પ્રત્યય લગાડવાનો રીવાજ નોતો  મેઘાણદ ભાઈ  ખેંગાર ભાઈ  એવા નામ નોતાં   .
પુની મોહીએ મારી માને કીધું કે  હિમતરામ બાવરુમાં(બાવળ ની ઝાડી )બલાન્ગુ મારે છે અને સરપ પકડવાના  ધંધા કરે છે  .(બલાંગુ મારવી એટલે રખડપતી કરવી ) ઇના કરતાં મારી  ભીહું (ભેંસો )ને ચારતો હોય તો હું  થોડાંક કાવડીયાં પણ  આપું  . મારી માએ કીધું કે કાવડીયાં આપવાની જરૂર નથી  .પણ  તમારી ભેંસો  ભેગી અમારી  ભેંસો પણ તમારા બીડ માં  ચારે   પુની મોહી  કબુલ થયાં  .અને હિમત રામ ભાઈ ભેંસો માંડ્યા ચારવા શણગાને કાંઠે પુની મોહીના  બીડમાં  આ વાતને પણ મહિનાઓ વીત્યા  .હવે હિંમતરામ ભાઈ  રામ નામકી  ટીકીટ લઈને રેલ્વેમાં કેમ મુસાફરી કરવી  .કેમ મિલ્ટ્રી માંથી   ભગોડા થવું  વગેરે બાબતના અનુભવી થઇ ગયા હતા  .મન ચકડોળે ચડ્યું  .અને દેશાટન કરવાની અને મિલ્ટ્રીમાં નોકરી કરવાની ઈચ્છા થઇ  ,

 દેશીંગામાં  ભેંસો ચરાવ્યું એને મહિનાઓ વીત્યા  પછી  દેશાટન કરવા જવાની ધૂન ઉપડી
 વગર ટિકીટે રેલ્વેમાં મુસાફરી કરવાની  અને મિલ્ટ્રીમાં   ભરતી થવું અને ભગોડા થવું એ રીત શીખી લીધી હતી  .વાપરવા પૂરતા  થોડાક પૈસા  ખિસ્સામાં રાખવાના અને મોટી રકમની નોટો  પાટલુન ના  પાયસામાં નીચે  ખિસ્સું બનાવી  એમાં  મુકીને સાંધી લેવાની  થોડો સોય દોરો પણ ખિસ્સામાં  રાખવાનો  એક જોડી વધારાના કપડા થેલીમાં રાખવા  આટલું કરીને  ગાડી પકડવી  ભગવાન હવે આવા દિવસો કોઈને નો દેખાડે  . 
મેં  દેશીંગા નજીકના સરાડીયા  રેલ્વે સ્ટેશનથીજ    राम नामकी  टिकिट લઈને  ગાડી પકડી અને શાપુર જંકશન  પહોંચ્યો  .અહી ગાડી બદલીને   વિરામ ગામ પહોંચ્યો ( હવે સરાડીયાથી શાપુર સુધીનો  જે રેલવેનો ફાંટો હતો એ કાઢી નાખ્યો છે  .) વિરમગામથી  ગાડી બદલી અમદાવાદ પહોચ્યો  .અમદાવાદથી  સિંધમાં  જવા વિચાર કર્યો  . એટલે મારવાડ જંકશન  ગયો મારવાડ જંકશન ની નજીક સોજત અને ખારચી નામનાં બે ગામો છે  .અમદાવાદથી મારવાડ જંકશન  સુધીમાં ચારેક વખત  ગાડીમાંથી ઉતરી જવું પડેલું  .ટી ટી એ  ધક્કા મારીને  ગાડીમાંથી  ઉતારી મુકેલો  એ શબ્દ વાપરવા કરતા  ઉતરી જવું પડેલું  એ શબ્દ વાપરવો મને યોગ્ય  લાગ્યો છે  . મારવાડ જંકશન પાસે  મને  દૂધપાક પૂરી ખાવા મળેલી એક બ્રાહમણ મને જમવા લઇ ગએલો  .મારવાડ જંકશન થી  ગાડી બદલીને  હૈદરાબાદ  સિંધ  તરફ જતી ગાડી પકડી ગાડીમાં બેસવા હું જતો હતો  એટલામાં  ટી ટી   આવી પહોંચ્યો  મને તેણે ખેંચીને બહાર કાઢ્યો  અને ઉપર  થી  એક લાફો માર્યો  . જે પ્રસંગ   ટી ટી ને એની બાયડી  પાસે ડંફાસ મારવા કામ લાગ્યો હશે  . અહી એક યાદગાર પ્રસંગ  

એવો બન્યો કે  હું સ્ટેશનમાં આંટા ફેરા કરતો હતો  ત્યાં એક છોકરો મળ્યો  .લોકો સાંભળે એમ બોલ્યો  .
जैलमेसे   छूट गया क्या ?ये मेरी साथ जेलमे था   , મેં બહુ નમૃતાથી કીધું તારી ભૂલ  થતી હશે  ,હું જેલમાં ગયોજ નથી  क़ोइ दूसरेको बनाना  मुझे नहीं  ,मै अभी  पुलिसको  बुलाता हुँ  .મને ફાળ પડી  કે પોલીસ મને પોતાની કામગીરી બતાવવા ખોટે ખોટો જેઈલમાં  મોકલી દ્યે તો  હું  ક્યાયનો નો રહું  .હું તો બાપુ  ત્યાંથી ભાગ્યો અને જ્યાં ત્યાં  ભૂખે  દુ:ખે રાત કાઢી  ,અને સવારે ગાડીમાં  બેસવા  આવ્યો  .અને ગાડીમાં બેસી પણ ગયો  .ગાડી બહુ દુર ગયા પછી  એક ઉજ્જડ જેવા સ્ટેશન ઉપર ટી ટી એ મને ઉતારી મુક્યો  .આ થર પારકર રણ નું કોઈ સ્ટેશન હશે  ,સ્ટેશન થી થોડે દુર બે નેસ જેવા ઘરો જોયાં એક  વિભાગમાં  હિંદુ વસ્તી અને બીજા ભાગમાં મુસલમાન  વસ્તી  હતી  .કોઈ પીરનો તહેવાર હતો  .એનો ઉત્સવ લોકો ઉજવતા હતા  .દરેકને  ત્યાં  સરખું ખાવાનું હતું  .હું હિન્દુને ઘરે ગયો  .સૌ જમવાની તૈયારી કરતા હતા મને કકડીને ભૂખ લાગી હતી  .બકરાનું માંસ નાખીને રાંધેલા  ચોખા પીરસવામાં આવ્યા  .બીજું ખાવાનું પણ હતું  . મેં માંસ કાઢી નાખીને   ભાત અને બીજું ખાવાનું ખાધું  . આ વખતે મને  દેશીંગા ના  અભણ  ડોસા બાપા પાસેથી સાંભળેલો દોહરો યાદ આવ્યો  .
 કામી  કળ (કુળ)ન ઓળખે  ,લોભી ન ગણે લાજ
મરણ વેળા ન ઓળખે  ભૂખ ન ગણે  અખાજ
આવી રીતે  चला जाता हु हँसता खेलता  मोज़े हवादस से
               अगर आसानिया हो ज़िंदगी दुश्वार  हो जाए
પછી વિચાર કર્યોકે  હવે ક્યાંક  આર્મીમાં  જોડાઈ જાઉં અને રખડતા ભટકતા  ભૂખ્યા દુખ્યા  મુસાફરી કરી રહ્યો હતો એટલામાં મીરપુર ખાસ  સ્ટેશને મને ગાડીમાંથી ઉતારી મુક્યો  .હું ગામમાં ગયો  .કોઈક અતિથી ઉપર પ્રેમ ધરાવનારને ત્યાં ખાધું  .અહી મેં એક ઠેકાણે માટીમાંથી  બનાવેલી બુદ્ધ ભગવાનની  મૂર્તિ જોઈ જે ઇસવી સનના સાતમાં સૈકામાં બનેલીનું મૂર્તિ નીચે લખાણ  હતું  .
હું  હૈદરાબાદ (સિંધ )ના સ્ટેશને  ઉતરી ગયો અને ટીકીટ ચેકરને  થાપ આપી સ્ટેશન બારો નીકળી ગયો  .અહી મને આર્મીમાં  ભરતી  કરનારો માણસ મળ્યો  .એને મારી ઉંચાઈ માપી  છાતીનું માપ કર્યું  અને  મને ઓફિસે લઇ ગયો  .ડોકટરે મારા અંગ ઉપાન્ગની તપાસ કરી અને હું  મિલ્ટ્રી માટે યોગ્ય છું એવું જાહેર કર્યું એટલે મારું નામ ઠામ લખ્યું  . મેં મારું નામ  સિકંદર લાલ  જટાશંકર  જોશી  હિંદુ બ્રાહ્મણ  રહેવાસી પોરબંદર  સુદામા મંદિર પાસે પોરબંદર  ગુજરાત  લખાવ્યું  .અને વોર ટેકનીકલ ફિટર તરીકે મને પસંદ કર્યો  જે કામ હું વડોદરામાં  શીખતો હતો  .એવું કામ શીખવવાનું  ચાલુ કર્યું પણ વડોદરામાં આ કામમાં પાસ થયા પછી લુહારી કામ કરવાની નોકરી હતી  .પણ અહી  આવા પ્રકારનું કામ કરવાનું હતું   મને  સિવ મિલ યુનિટ  સખર સિંધ મોકલી આપ્યો  . 

 

 

 

 

પુની મોહીના બીડમાં ભેંસો ચરાવી

ફોટો #1મારો પરમ સ્નેહી મિત્ર ક્રિશ અને ગર્વ લેવા જેવો પાડોશી ફોટો #2ક્રિશ ના બીજા નંબરના  દીકરાના  દીકરા રાયલી સાથે 

ફોટો #3 ક્રિશની  દીકરી કૃષિનાના   દીકરા બ્રાઈટ સાથે  .હું સીનીયર સેન્ટરમાં જાઉં  છું ત્યાં બાળકોને પણ રમત ગમત કરવાની સગવડ હોય છે ,એટલે ઘણા બાળકોને લઈને એની મા આવતી હોય છે  .બાળક મારી સામું કુતુહલ વૃતિથી જુવે  કેમકે મારા જેવું વિચિત્ર એને જોયું ન હોય  .હું એને બોલાવવાની કોશિશ કરું તો એ રોવા માંડે અથવાતો  આંખો આડા હાથ કરી જાય  .  ક્રિશના   નાનકડી પાર્ટી હતી એટલે ક્રિશના  દીકરો દીકરી  પણ આવેલા  મને પણ આમંત્રણ હતું  . કૃષિના  એના  દીકરાને તેડીને આવતી હતી   . દીકરો બ્રાઈટ  મને જોઇને  એની માની  કાંખ માંથી  ઉતરીને  મને ભેટી પડ્યો  . અને મારા ખોળામાં  બેસવા માટે  પોતાના બંને હાથ ઊંચા કર્યા પણ હું એને ઉચકી શક્યો નહિ  .એટલે એની માએ  મારા ખોળામાં બેસાડી દીધો  . આ પ્રેમની ક્ષણ    મારાથી જીંદગી ભર નહિ ભૂલાય

હું વડોદરાથી મિલ્ટ્રીમાંથી  કાયદેસર રીતે છૂટો થઈને ઘરે આવ્યો  .હવે નોકરી માટે શું કરવું  એવી ગડમથલમાં મહિનાઓ કાઢી નાખ્યા  .ચોમાસું બરાબરનું  થયું હતું  .પશુઓ માટે ઘાસ ચારો પુષ્કળ થઇ પડ્યો હતો  .ખેડૂતો અને બીજા લોકો ખુબ ખુશ હતા  .
એકવખત  મારી પુની મોહીએ(માસી) પુની મોહી એ વાઘબાપા કન્ડોરીયા શાખાના આહેર નાં વાઈફ હતાં  . મારી મા અને પુની મોહીનો જન્મ એકજ ગામમાં  થએલો  હોવાથી  ગામ સગપણે મારી માના એ બેન થતાં  .એક વખત પુની મોહીએ મારી માને  કીધું કે  હિંમતરામ(  બ્લોગર વાળો આતા )મારા નામનો ઈતિહાસ પણ જાણવા જેવો છે જે હું આપને કહું છું  .મારો જન્મ  દરબારે રહેવા માટે આપેલા કામ ચલાવ ઘરમાં થએલો  .(હાલ આ ઘર અંબાવી દેવજી મણવર ના પરિવારની માલિકીનું છે  .)ઘરની બાજુમાં આતા પટેલની ડેલી હતી  .આતા પટેલ  એ કણબી પટેલ નહિ પણ દરબારે નીમેલા ગામના મુખી પટેલ  હતા  જે બારૈયા  શાખાના આહેર હતા  .આ ડેલીમાં દરબારના દાયરામાં  વાર્તા કરવા માટે આવેલા  મેઘાણંદ ખેંગાર  બારોટ ઉતરેલા  હતા   .જયારે મારો જન્મ થએલો અને અમારે ઘરે  મારા બાપાના કાકાના દીકરા  નરભેરામ બાપા  મેમાન  હતા  મારો જન્મ રામ નવમીના  દિવસે થએલો એટલે નરભેરામ બાપાએ મારું નામ  હીંમતરામ  રાખેલું પણ મારી માને  એવા  રામના જન્મ દિવસ જેવા મહાન દિવસે  મારા દીકરાના જન્મની  વાત કોક જાણે તો મારા દીકરાને નજર લાગી જાય એટલે એક દિવસ આગળ કરીને ચૈત્ર સુદ આઠમ કરી નાખ્યો  .અને એ રીતે એપ્રિલની 15 તારીખ આવી  પછી  વરસો પછી દરબારને ત્યાં ઉતરેલા  પેશાવરના  દરવેશે  હિંમતલાલ કરી નાખ્યું  .જે આજની ઘડી સુધી ચાલુ છે  .
  .એ જમાનામાં  નામની પાછળ  ભાઈનો કે  જી નો પ્રત્યય લગાડવાનો રીવાજ નોતો  મેઘાણદ ભાઈ  ખેંગાર ભાઈ  એવા નામ નોતાં   .
પુની મોહીએ મારી માને કીધું કે  હિમતરામ બાવરુમાં(બાવળ ની ઝાડી )બલાન્ગુ મારે છે અને સરપ પકડવાના  ધંધા કરે છે  .(બલાંગુ મારવી એટલે રખડપતી કરવી ) ઇના કરતાં મારી  ભીહું (ભેંસો )ને ચારતો હોય તો હું  થોડાંક કાવડીયાં પણ  આપું  . મારી માએ કીધું કે કાવડીયાં આપવાની જરૂર નથી  .પણ  તમારી ભેંસો  ભેગી અમારી  ભેંસો પણ તમારા બીડ માં  ચારે   પુની મોહી  કબુલ થયાં  .અને હિમત રામ ભાઈ ભેંસો માંડ્યા ચારવા શણગાને કાંઠે પુની મોહીના  બીડમાં  આ વાતને પણ મહિનાઓ વીત્યા  .હવે હિંમતરામ ભાઈ  રામ નામકી  ટીકીટ લઈને રેલ્વેમાં કેમ મુસાફરી કરવી  .કેમ મિલ્ટ્રી માંથી   ભગોડા થવું  વગેરે બાબતના અનુભવી થઇ ગયા હતા  .મન ચકડોળે ચડ્યું  .અને દેશાટન કરવાની અને મિલ્ટ્રીમાં નોકરી કરવાની ઈચ્છા થઇ  ,

માએ દીકરાને ભણાવવા ગાજ બટન ની દરજણને મદદ કરી મરચા ખાંડ્યા

મારી મા અને મારો ભાઈ માણાવદર રહેવા લાગ્યાં  .જે જગ્યાએ મકાન ભાડે રાખ્યું હતું  .તે વિસ્તાર સારો નહિ  .બહુ ઘોંઘાટ  વાળો  .મારા ભાઈને ફરીથી પાંચમાં ધોરણમાં ઈંગ્લીશ  ભણવા માટે  સ્કુલમાં દાખલ કરવો પડ્યો  .થોડા દિવસોમાં માને એક અજવાળીબા  નામે શેઠાણીની ઓળખાણ થઇ  ,તેના પતિની કાપડની દુકાન જે એનો દીકરો પણ ચલાવતો,
તેઓને રહેવા માટે વિશાલ ડેલીબંધ મકાન હતું ડેલીમાં એક ખાલી ઓરડી પણ હતી  . એક વખત માને અજવાલીબાએ કીધું કે તમે અમારે ત્યાં રહેવા આવો  ,અમારે એક ઓરડી છે એ ખાલી પડી છે  .ભાડું થોડું વધારે છે પણ ભાડું હું તમને માથે નહિ પાડવા દઉં. આ લોકો વૈષ્ણવ દર એકાદશીએ  સીધું આપે  ,જેમાં ઘી ગોળ વગેરે ઘણી વસ્તુ હોય થોડા વખતમાં  માને એક વિધવા દરજણ બાઈ સાથે   ઓળખાણ થઇ  ,મા તેને  ગાજ બટન કરવા લાગે  અને કામ કરતાં કરતાં  મા ભજન ગાય ધાર્મિક વાર્તાઓ કરે  ,દરજણ  બાઈને  માની કંપની ખુબ ગમતી તે માને પોતાને મદદ કરવા બાબત  થોડા પૈસા પણ આપે  .એક વખત મારા ભાઈના શિક્ષકે  ભાઈને પુચ્છ્યું કે મરચાં ખાંડીને ચટણી બનાવી આપે એવું કોઈ માણસ  તારા ધ્યાનમાં છે હોયતો કહેજે  .ભાઈએ માને વાત કરી  માએ મરચાં ખાંડી આપવા ખુશી બતાવી  ,અને માએ અર્ધા દિવસમાં માએ સૂકાં મરચાની બેગને ખાંડી નાખી મા છીંકો ખાતાં જાય નાકે રુમાંલીયો  વીંટતા જાય અને મરચાં ખાંડતા જાય  ,લોટ ચાળવાની ચારણીથી  ચાળતા જાય અને  માસ્તરને મરચાંનો  બારીક લોટ જેવો ભૂકો     કરી આપ્યો  .    માસ્તર  બહુ ખુશ થયો  અને માને વ્યાજબી કરતાં વધુ પૈસા આપ્યા  .માએ  મારા ભાઈને પૈસા પાછા આપતાં  કીધું કે તારા માસ્તરના પૈસા લેવાતા હશે  કોઈદી ?પણ માસ્તરના અતિ આગ્રહથી  માએ પૈસા રાખ્યા  .દેશીન્ગામાં  બાવળની  જબરી ઝાડી  ,દરબારની એવી ધાક કે  કોઈની મઝાલ નથી કે એક દાતણ પણ કોઈ દેશીંગાના   માનસ સિવાય  કાપી શકે ? મારો ભાઈ  રજાના   દિવસોમાં  દેશીંગા આવે ત્યારે થોડાંક દાતણ   લેતો જાય  . થોડાંક  અજવાળી બાને પણ આપે અજવાળીબા  થોડા પૈસા પણ આપે  .પછીતો  અજવાળીબા એ  દાતણનાં  ઘરાક પણ ગોતી આપ્યાં ;   કોઈ વખત હું પણ માણાવદર  જાઉં  ત્યારે બળતણ અને દાતણના   થેલા ભરતો જાઉં   .
સામાન્ય રીતે રસોઈમાં  દાળ  શાક પહેલાં રાંધવામાં આવે અને પછી રોટલા રોટલી કરવામાં આવે  ,પણ મારા ભાઈએ રોટલી  પહેલાં બનાવવાની માને  સુચના કરી  અને  શાક છેલ્લે  રાંધવું  , આમ કરવાથી બળતણનો  ઘણો બચાવ થાય  .  

 મારા ભાઈને ભણાવવા માટે  મારી મા માણાવદર રહેતા હતાં એ વાત આપે આગળના મારા બ્લોગ “આતાવાણી”માં આપે વાંચી લીધી  છે (જો તમને વાંચવાનો સમય મળ્યો હશે તો )
એક દિવસ હું  માણાવદર ગયો  .ભાઈ અને માને મળવા  સાથે દાતણ અને રસોઈ કરવા માટે થોડા બળતણ પણ લઇ ગયેલો  . .અજવાળી બા મને જોઇને બોલ્યાં દાતણ લાવ્યો છો   મેં હા પાડી એટલે થોડાં દાતણ  ભાઈ અને મા માટે રહેવા દઈ બધાંજ  લઇ ગયા અને જેને જોતાં હતાં  એને આપી આવ્યા અને પૈસા લઇ આવ્યાં અને મારી માને પૈસા આપ્યા  .
બીજે દિવસે સવારે હું  શહેરમાં  લટાર મારવા નીકળ્યો   ઠેક ઠેક ઠેકાણે  પોસ્ટર મારેલાં જોયાં , એમાં લખ્યું હતું આર્મીના એન્જી  .માટે મદદગાર ની જરૂર છે  .  કોઈ આવડતની જરૂર નથી  તેઓને  બધુજ શીખવાડવામાં  આવશે  મ્યુઝ્ઝીયમ  નો  ડબો રેલ્વે સ્ટેશન ઉપર છે  .જે જોવા માટે કોઈ ચાર્જ નથી  .
હું રેલ્વે સ્ટેશને  ગયો  જોયું તો ભારખાનાના ડબામાં કરવત ,કાનસ, હથોડી  . વગેરે ઓઝારો હતાં અને  ત્રણ ચાર માણસો  લશ્કરી  યુંનીફોરમાં  હતા  તેને મળ્યો  .બધા દેશી ભાઈઓ હતા  .મારા પૂછ પરછ્ના  જવાબમાં  બોલ્યાકે    આર્મીના એન્જી  .ને મદદ માટે માણસોની  ભરતી કરવા અમે આવ્યા છીએ  ખાવું પીવું કપડાં લત્તાં રહેવાની સગવડ  ઉપરાંત 18 રૂપિયા  માસિક પગાર આપવામાં આવશે  .અને  કામ શીખવવામાં આવશે
આ લોકોને  યુદ્ધ મોરચે  લઇ જવામાં આવે ? ઓફિસર બોલ્યો  નાના  આવા લોકોને તો ભારત બહાર જવાનુજ નહિ  ફક્ત અહી બેઠા કામ કરવાનું  . મેં કીધું  મારે એવી નોકરી જોઈએ છીએ કે જેમાં યુદ્ધ મોરચે  જવાનું હોય અને  લડવાનું હોય  . મારી વાત સંભાળીને ઓફિસર બોલ્યો  આ લશ્કરી સીપાહીનીજ નોકરી છે  .એની વાત સાંભળી યા  પછી  હું બોલ્યો તમેતો કહેતા હતા કે  લડાઈ સાથે આને કોઈ નિસ્બત  નથી  . તો એમાં મારે સાચી વાત કઈ  માનવી ? એ બોલ્યો  જો અમે એવું ખોટું ન બોલીએ તો લોકો ભરતી નો થાય  . બસ પછી મારું નામ ઠામ લખી લીધું  .અને  બોલ્યો સાંજે ગાડી ઉપડશે એમાં બેસવાનું છે  . મેં કીધું ભલે  હવે હું મારા ઘરનાં માણસોને  જાણ કરતો આવું  તો તે કહે હવે જવાય નહિ  .મેં કીધું તો તો ગજબ થઇ જાય ને  ?મારાં માબાપ  વ્યાધિમાં પડી જાય એ મને ગોતા ગોત કરે  .પછી એક માણસ બોલ્યો  જે માણસ રાજી ખુશીથી  લશ્કરમાં  જોડાવવા માગે છે એ ભાગી નહિ જાય  .પછી મને ઘરે જ્વાદીધો  અને કીધું કે કાલે સાંજની ગાડીમાં જવા માટે રેલ્વે સ્ટેશન ઉપર આવી જજો  મેં કીધું ભલે એમ કહી હું ઘરે ગયો  અને માને  નોકરીની વાત કરી મારી વાત સાંભળી  માને ધ્રાસકો  પડ્યો   .તે બોલી  દીકરા લડાઈમાં નથી જવું  તે જમાનામાં લશ્કરમાં જોડવાની  નોકરીને  લડાઈમાં  જવાની નોકરી લોકો  કહેતા   મેં મને કીધું  કે મા તુજ કહેતી  હોય છે કે  મોત વગર મરાતું નથી અને મૃત્યુ માટે  પંચમ ની તિથી લખાણી હોય તો  છઠ થતી નથી  અને સંત તુલસીદાસ  પણ કહી ગયા છે કે  
તુલસી ભરોસે રામકે  નિર્ભય હોયકે  સોય
હોની અનહોની  નહિ  હોની હોય  સો હોય   . 
બીજે દિવસે સાંજે ટાઇમ પ્રમાણે  હું રેલ્વે સ્ટેશન ઉપર હાજર થયો  .આર્મીનો એક માણસ મારી સાથે આવ્યો  .અને અમે ગાડીમાં બેઠા  વચ્ચે  વિરમગામ  એક કોઈ બ્રાહ્મણ  ઓફિસરને  સપેતરું  આપવા ગયા  . બ્રાહ્મણ ઓફિસરે એકાંતમાં  બોલાવીને  મને કીધું કે  તું  આવી નોકરીમાં ક્યાં દાખલ થયો  .ત્યાં તો  બધી  ભ્રષ્ટતા  હોય   હજી તારે ઘરે જતું રહેવું હોય  તો તુને  ટીકીટ ભાડું આપવામાં આવશે  મને  તુને છોડી મુકવાની સત્તા  છે એટલે તુને કઈ  વાંધો નહી આવે  પણ હું અડગ રહ્યો એટલે મને વધુ કઈ  કીધું નહિ   .અમો સવારે અમદાવાદ  પહોંચ્યા   પાંચ કુવા દરવાજા પાસે  એની ઓફીસ હતી ત્યાં  મારા જેવા કેટલાય  નવા ભરતી થનારા આવેલા હતા  .અહી ગોરે ઓફિસરે મારો ઈન્ટરવ્યું લીધો  તે હિન્દી બોલતો હતો  .દરેકને પૂછતો હતો કે  તમે રાજી ખુશીથી આવ્યા છોકે  કોઈના દબાણ થી આવ્યા છો ? મારા એક પ્રશ્ન નાં જવાબમાં એણે કીધું  કે તમે આર્મીનાજ માણસ છો  તમે પાકા સિપાહી થઇ જશો એટલે  આર્મીના તમામ હક્ક મળશે। તમારે ટેકનીશયનો  ને મદદ ઉપરાંત જરૂર પડ્યે  રાઈફલ મેન તરીકે પણ જવાબદારી નિભાવવી પડશે  અને લડવું પણ પડશે  .મને  એની વાત ની સ્પષ્ટતા  જાણી મને એના ઉપર માં થયો  .મને લાગ્યું કે  આવી નીતિ અને કુશળતાને  લીધે  અંગ્રેજો  વિશ્વમાં   રાજ્ય  કરી રહ્યા  છે  .પછી બધા રીક્રુંતોને  વડોદરા  લાવવામાં આવ્યા  .અહી  ગાયકવાડ સરકારે ઘોડાનો તબેલો ખાલી કરી રાખેલો એમાં  દરેક માટે  મચ્છરદાની  સાથેના ખાટલા તૈયાર હતા એમાં ઉતારો આપ્યો   બિસ્તરો  અને પહેરવાના  કપડા આપ્યાં   સવારે પરેડ કરવાની થોડો  નાસ્તો કરવાનો અને પછી કલાભુવનમાં   શીખવા જવાનું  અહી કરવતથી  લોઢું  કેવી રીતે કાપવાનું છીણીથી  કેવીરીતે  છોલવાનું  હથોડી કાનસ કેવી રીતે વાપરવી  ઇલેક્ટ્રિક  ડ્રીલ થી કેવીરીતે  લોઢા માં વિંધા  પાડવા  વગેરે  શીખવાડ્યું  . એક ગોરો એક શીખ  અને બીજા  મહારાષ્ટ્રીયન  ગુજરાતી વગેરે હતા

 આપે આગળના બ્લોગમાં વાંચ્યું છે   .હું વડોદરા આવી ગયો અને કલાભુવનમાં શીખવા મંડી  એક ગુજરાતી અમને રોમન ઉર્દુ શીખવતો હતો  .આ બધા શિક્ષકો આર્મીના નોતા પણ ખાનગી લોકો નોકરી કરતા હતા  .રોમન ઉર્દુ એટલે અક્ષરો ઈંગ્લીશ અને ભાષા ઉર્દુ   હું બરાબર ખંતથી શીખવા મંડ્યો  .અહી કેલાક મારા જેવા રીક્રુટ ખોટા નામ અને ખોટા સરનામાં આપ[ઈને ભરતી થએલા હતા એક મહારાષ્ટ્રીયન  મહાર જાતિનો  છોકરો પોતે મુસલમાન છે એ વું કહીને દાખલ થએલો એની પાડોશના ખાટલા વાળો પંજાબી મુસલમાન હતો  .એક વખત અમે  “મનોરમા “નામે મુવી જોવા ગયા જે મુવીનું  હાલ અસ્તિત્વ નથી  .આ મુવીમાં એક જોની વોકર જેવો  નુરમામદ હતો જે ચાર્લી તરીકે ઓળખાતો  .
અહી મને  એવા માણસોની સંગતી  થઇ  કે જેલોકો ખોટા નામે ભરતી થએલા  હતા  .એના પાસેથી જાણવા મળ્યું કે  એક ઠેકાણે ત્રણ મહિનાથી વધુ નોકરી નકરવી  કેમકે આપના ઠામ  ઠેકાણાની  તપાસ ત્રણ મહિના પછી થતી હોય છે  .બે ત્રણ મહિના નોકરી કરી પછી ભાગી જવાનું અને પછી બીજી જગ્યાએ ભરતી થઇ જવાનું મિલ્ટ્રી માંથી  નાસી જાય એના માટે ભગોડો શબ્દ વપરાય છે  . ફલાના આદમી દિખતા નહિ  વો કહાઁ ગયા  વોટો ભગોડા હો ગયા  .આપને જરાય માનવામાં ન આવે એવી વાત હું કહીશ  જે તદ્દન સત્ય છે
વાત એમ છેકે અહી ખાવાનું બહુ ખરાબ મળતું  ઘઉંના લોટમાં ધનેડાં ચોખામાં ઈયળ  મરચાના ભૂકામાં  ઈયળો  . રોટલીમાં ધનેડાં શેકાઈ ગયા હોય  .ખાવામાં મને સુગ ચડતું એટલે હું રોટલી ન ખાતો પણ ભાત ખાઈને પેટ ભરતો  એક અધિકારીએ  મને કેવળ ભાત દાળ ખાતો જોઈ પુચ્છયુ  તું મદ્રાસી હૈ  .એક પ્રમોદ કરીને છોકરો અમદાવાદનો હતો તે ખોટા નામે ભરતી થએલો તેનું મૂળ નામ કાંતિ હતું  . એ મને કહે  જો તું નહિ ખાતો ભૂખે મરી જઈશ  અહી તારી માસી બેઠી છે કે તુને  સરસ મજાના ફૂલકા ખવડાવે ?ચોખામાં પણ ઈયળો  છે જે  ચોખા જેવી હોવાથી  ઓળખાતી નથી  .
સખત પરેડ કરવી  સખત ભૂખ લાગે   ક્યા જવું   મેં વિચાર કર્યો કે  જો હું અચકાતો રહીશ તો આગળ નહિ વધી શકું  આ બધા  ધનેડાં વાળી રોટલીયો ખાયજ છેને  ? પછીતો બાપુ હું   બધું  ઝાપટવા માંડ્યો  . .એક કોર્સ પૂરો કર્યા પછી  મારે  લુહારનું કામ કરવાનું હતું  .અહી કોલસાનો ધુમાડો હું ખામી શકું એમ ન હતો  જેમ દિલ્હીના દાળના કારખાના ની ઝીણી રજકણ  હું સહન નોતી કરી શકતો  એટલે મને આ નોકરી છોડી દેવાનો વિચાર આવ્યો  પણ હું સાચા નામ ઠામથી  ભરતી થએલો હોવાથી   ભગોડો થઇ શકું એમ ન હતો  .અમારો જે  ગોરો  કેપ્ટન હતો તે ફ્રાન્સનો હતો એવી લોકો વાતો કરતા  .એક  છોકરો  યુ પીનો હતો તે બહુ ચળવળ યો    અને  તોફાની હતો  તેણે  મારા જેવાને ભેગા કરીને કીધું કે  આપણે આ ઈયળો  વાળો  ખોરાક લઈને કેપ્ટનને દેખાડીએ અને ફરિયાદ કરીએ  અમે મરચાનો ઈયળો 
વાળો ભૂકો લઈને  કેપ્ટનને  દેખાડ્યો  અને કીધું કે  આવો ખોરાક અમારે ખાવો પડે છે  . કેપ્ટને  મરચાનો ઈયળો વાળો ભૂકો હાથમાં લઈને પોતાના મોઢામાં  મૂકી ગયો અને ચાવી  ગયો અને ઉપર પાણી પી ગયો અને બોલ્યો કે  ઇસમેં કોઈ ઝહર  નહિ હૈ  ..આપના દેશી ભાઈઓએ  ગોરાઓને પણ લાંચિયા કરી મુકેલા   કેપ્ટનની વાત સાંભળી અમો વિલે મોઢે પાછા ફર્યા  .પણ મને ખાતરી થઇ કે  ગમેતેવી પરિસ્થિતિનો   સામનો કરી શકે છે એજ આગળ વધી શકે છે  .ગોરા લોકો અમસ્તા  દુનિયામાં રાજ નથી કરતા  . અહીનો અનુભવ લઇ હું ઘણી મહેનતને અંતે  કાયદેસર છૂટો થયો અને માટે છુટ્ટો થયાનું સર્ટીફીકેટ આપ્યું  .
છૂટો થયા પછી હું ઘરે ગયો   અને  પછી મેં વિચાર કર્યો કે  હવે ખોટા નામ ઠામ ઠેકાનાથી  ભરતી થતું રહેવું  . હવે વધારે આ આતાના અનુભવ વાંચવા માટે થોડી  રાહ જુવો  .

 

रखिये बंधावो भैया सावन आयारे तुम सूरज चंदासे तुम राम लछमन जैसे प्यारे हमारे भैया जुग जुग जीवोरे

——————————————–

મારા પ્રિય મિત્રો

રક્ષા બંધનનું પર્વ વરસોથી ભાઈ અને બહેનના પવિત્ર પ્રેમને યાદ 

કરવાનું પર્વ છે . બહેન ભાઈના હાથે પ્રેમથી એની રક્ષા માટે રાખડી 

બાંધે છે અને ભાઈ યથાશક્તિ એને ભેટ આપે છે . આવા પવિત્ર પ્રસંગે 

મને મારી બહેનનું સ્મરણ થાય છે અને એક બનેલો સત્ય

પ્રસંગ યાદ આવે છે એ  હું તમોને  કહું છું . એમાં એક ભાઈ -બહેનનો

પ્રેમ અને એક માની દીકરા પ્રત્યેની મમતા કેવી હોય છે એ જોવા મળશે.

મારા બેન બનેવીને એના દીકરા અને વહુ સાથે બહુ ફાવ્યું નહી એટલે મને મારી બેનની દીકરી શારદાએ જણાવ્યું કે મામા તમે જો મારી બા ને માસિક ફક્ત બે હજાર રૂપિયા આપો તો એ સ્વતંત્ર રહી શકે .

હું કબુલ થયો અને મારી બેનનું બેન્કમાં ખાતું ખોલાવ્યું  . મારી બેનને  વાયરમનીથી   મેં બે લાખ કરતા થોડા વધુ રૂપિયા મોકલી આપ્યા.
બેન બનેવી રાણાવાવ ગામમાં કે જે ગામમાં શારદા રહેતી હતી  તે ગામમાં એક સવદાસ ઓડેદરા  નામના મેરના  ઘરમાં  માસિક  400 રૂપિયા ભાડું આપીને રહ્યા. સવદાસ બહુ પ્રેમાળ માણસ .એ મારા બેન બનેવીનું  પોતાના માબાપની જેમ કાળજી રાખતો  .

મેં મારી બેનને કહેલું કે આ પૈસામાંથી તારે શારદાએ મને કહ્યું હતું એ પ્રમાણે બે હજાર રૂપિયા જ ઉપાડવાના છે.તારા પોતાના ખર્ચ માટે  વધુ રૂપિયાની જરૂર જણાય તો મને પૂછીને રૂપિયા લેવાના, આ સિવાય તારે કોઈને પૈસા આપવા નહિ  .

ભગવાનની એવી મરજી હશે કે તેના દીકરાની વહુ મરી ગઈ એટલે મારી બેન  તેના દીકરા અને તેના દીકરા અને તેની વહુ અને બાળક સાથે રહેવા ગઈ  .
મારી બેન એના દીકરા ની વહુના બહુ વખાણ કરતી  તે એવું કહેતી કે વહુ એવું કહે છે કે તમો અમારી સાથે જ રહેજો તમારે ક્યાય જવાની જરૂર નથી  . એક દિવસ મારા બનેવી મરી ગયા  .મારીબેનને ભાર દઈને મેં કીધેલું કે  મેં જે પૈસા આપ્યા છે એમાંથી એક પીસો પણ કોઈને તારે આપવાનો નથી  .એક વખત મારીબેનના દીકરાની  દીકરીના  લગ્ન કરવા હતા  એટલે એણે મારી પાસે એક લાખ રૂપિયા માગ્યા.   મેં એને એક લાખ અને 19 હજાર રૂપિયા મોકલી આપ્યા અને તેને કીધું કે  તારી માગણી પ્રમાણે એક લાખ રૂપિયા તારા અને વધારાના 19 હજાર રૂપિયા  મારા માટે તારે સાચવી રાખવાના .

એક વખત મારીબેનના દીકરાનો દીકરો કટુ વચન બોલ્યો  હશે એટલે મારી બેન એની નાની દીકરી નૂતનને ઘરે તમિલનાડુ રહેવા જતી રહી . આ બનાવ પહેલા  મારી બેનના દીકરાએ બધા પૈસા  મારી બેન પાસેથી  લઇ લીધા હતા અને એનું બેન્કનું ખાતું બંધ કરાવી દીધું હતું  . આ બાબત મારી બેને દીકરા પ્રત્યેના  પ્રેમને લીધે મારી સખ્ત મનાઈ હોવા છતાં મારું કહેવાનું પડતું મુકીને બધાજ પૈસા તેના દીકરાને આપી દીધા હતા   .

તામીલનાડુ નૂતનને ઘરે ગયા પછી મારી બેન સખત માંદી પડી ગઈ . આપણા દેશમાં પણ  ડોકટરોનો ખર્ચો ખુબ હોય છે  .નુતને પોતાની પાસે પૈસા હતા એ  ડોક્ટરોના બીલ અને દવાના ખર્ચમાં વપરાઈ ગયા  .નૂતને એના ભાઈ પાસે માની દવા માટે પૈસા માગ્યા.  ભાઈએ નન્નો ભણ્યો  એટલે મારી પાસે નુતને પૈસા માગ્યા. બેનની ખરાબ દશા જોઈ મને દુખ થયું અને  મેં પિસા મોકલી આપ્યા .

 આવી છે  એક ભાઈ અને બહેના પવિત્ર પ્રેમ સંબંધની અને એક  માની  દીકરા પ્રત્યેની મમતા અને પ્રેમ ની વાત કે જે દીકરો  બીમાર માની ખબર અંતર પણ ન પૂછવાની પણ દરકાર નાં કરતો હોય !

આનું નામ હળાહળ કળજુગ .ઘણીવાર માણસો પ્રેમનાં નહી પણ પૈસાનાં ભૂખ્યા હોય છે . ભગવાન સૌનું ભલું કરે .

આ રક્ષા બંધન ના પવિત્ર શુભ પ્રસંગે સૌ વ્હાલા ભાઈ-બહેનોને આ આતા તરફથી અભિનંદન અને આતાના સૌને આશીર્વાદ . ભાઈ-બહેન વચ્ચેનો સદીઓ પુરાણો પવિત્ર પ્રેમ અમર રહે.અસ્તુ.

क्रूज़मे माहरुने ऐसा तो जादू किया बीबी गुजरजानेका जो गम था मिटा दिया

ગ્રુપ ફોટો પાડવાનું ફોટો ગ્રાફરે કીધું એટલે છોકરીઓએ  મને કીધું કે તમે અમારી પાછળ ઊભા રહેજો  હું જાઉં એ પહેલા  એક માણસ એની પાછળ ઉભવા ઉતાવળે ચાલીને  છોકરીયું પાછળ  ઉભો રહી ગયો  . એટલે નીચે બેઠો છે   .એ છોકરાએ  તેને કીધું કે તું કેમ છોકરીયું પાછળ  ઉભો રહી ગયો  .એની પાછળ એનો જુવાન જુવાન બોય ફ્રેન્ડ  આવી રહ્યો છે  .એટલે એ માણસ ખસી ગયો અને મને હસીને બોલ્યો કે પધારો સાહેબ  એમ કહીને પોતાનો હાથ  લાંબો કર્યો જે એની છાતી ઉપર દેખાય છે  .

કૃઝ્માંથી  ઉતરીને  ટાપુ ઉપર જઈએ ત્યારે  ફોટો પડાવવા આવા માણસો ઉભા હોય છે  ‘આ છોકરી અમેરિકન આદિ વાસી  ઇન્ડિયન છે  .

મેં ફોટો ગ્રાફરને કીધું કે હાળા  કોક જુવાન છોકરીને મારી પાસે ઉભી રાખીને ફોટો પાડને ?ત્યારે ફોટામાં મારી ડાબી બાજુએ છે એણે કીધું કે હું તમારી સાથે ફોટો પડાવીશ  .ફોટો ગ્રાફરે મારી સામે કેમેરો ધર્યો એટલે તુર્ત  એ છોકરી આવી ગઈ અને પછી દોડતી મારી જમણી બાજુ છે  એ આવી ગઈ મનેતો ખબરજ મોડી પડી  .

54

એક ટાપુ ઉપર મારી સાથે  મારો ગ્રાન્ડ  સન ડેવિડ ઉભો છે  .

 

પ્રિય મિત્રો   .એકવાત હું લખવા જઈ    રહ્યો છું  .એનો થોડોક ભાગ કદાચ મેં લખ્યો હશે  .પણ સંપૂર્ણ નહિ લખ્યો હોય  .તો આજે  હું ફરીથી લખું છું કેટલાક ભાઈ બહેનોને  કે જેઓ નવા છે તેમને વાંચવું ગમશે એવી આશા છે  . ફોટામાં મારી સાથે જુવાન ઉભો છે તે લેબનોનના ખ્રિસ્તી  અરબ માતાથી જન્મેલ મારો ગ્રાન્ડ સન ડેવિડ છે  .પ્રસિદ્ધ ખલીલ જિબ્રાન લેબનોનના અરબ ખ્રિસ્તી હતા  .
મારી પત્નીના સ્વર્ગ વાસ થયા પછી  હું બહુ ઉદાસ રહેતો હતો  .મને ક્યાય ચૈન પડતું નોતું  .મારો જીવનમાં રસ ઉડી ગયો હતો  .કેમકે મારી પત્નીના મૃત્યુ બાદ હું એકલો થઇ ગયો હતો  .પરમેશ્વરે પ્રેરણા કરી હશે એટલે  ડેવિડે મને કહ્યું કે દાદા તમે અહી મારી પાસે ફ્લોરીડા આવી જાઓ  મારાં દીકરો દીકરી તમારી ઉદાસીનતા દુર કરી દેશે  .કેમકે તેઓ બહુ પ્રેમાળ છે  .  હું મારા ઘર એરિઝોનાથી  ડેવિડને ઘરે ફ્લોરીડા ગયો  . .દીકરો દીકરી મને વળગી પડ્યા  .નાનકડી  દીકરી મને  રમકડાના કપરકાબી મારી આગળ મુક્યા અને બોલી દાદા આ કોફી પી લો  મેં કીધું આમાં કશું છે નહિ તદ્દન ખાલી છે તો તે બોલી  તમારાં ચશ્માં  સાફ કરીને જુવો એટલે દેખાશે    મેં  . જરા ટીખળ કર્યું  કોફી બહુ ગરમ છે  .મારા હોઠ દાજી ગયા  તો તે બોલી  ઉતાવળ  શા માટે કરો છો  ઠરવા દ્યોને ?
એક વખત મેં ડેવિડને કીધું તું ક્રુઝની તપાસ કર આપણે ક્રુઝમાં  દરિયાઈ  સફર કરીએ  . હું એક વખત  ક્રુઝ દ્વારા  સમુદ્ર યાત્રાએ ગએલો  .એટલે મને ક્રુઝના આનંદ  ની ખબર હતી  .ડેવિડે ક્રુઝની તપાસ કરી અને ક્રુઝમાં જવાની બધી તૈયારી કરી લીધી  .ફ્લોરીડાના ટેમ્પા બંદરેથી ક્રુઝ ઉપડી હું અને ડેવિડ ક્રુઝમાં દાખલ થયા કે તુરત ક્રુઝના ફોટો ગ્રફરે અમારો ફોટો લીધો જે આપ જોઈ શકો છો  .ફોટા તૈયાર થાય એટલે આપણે જો જોઈતા હોય તો પૈસા આપવા પડે   .ક્રુઝમાં  નક્કી કરેલા ટેબલ ઉપર  રાત્રે વાળું કરવા  સૌ  એ  બેસવાનું હોય છે  .અમારા ગોળ ટેબલ ઉપર અમે દસ માણસો બેસતાં ડેવિડ અને બીજો એક છોકરો  જુવાન હતા  એવી રીતે બે છોકરીયું પણ જુવાન હતી   .બાકીનાં આધેડ  ઉમરના હતાં   બે છોકારીયું મારી સન્મુખ બેસતી  ડેવિડ મારી પાસે બેસતો  .ટેબલ ઉપર સાથે જમ્નારોમાં હું સૌ થી  મોટી ઉમરનો હતો  . મારી સામે બેઠેલી છોકરીયું મારી સામું જોઇને હસે અને ગુસ પુસ વાતો પણ કરે  મને થયું કે  આ છોકરીયું મારી મશ્કરી કરે છે  . હું એમને મારી દાઢી  મૂછોના લીધે  કોઈ વિચિત્ર પ્રાણી લાગતો હઈશ   . વખત જતાં મને ખબર પડી કે   આ મારી મશ્કરી નથી કરતી પણ મારા ઉપર ભલી લાગણી ધરાવે છે  .
એક વખત ફોટો ગ્રાફર આવ્યો અને મારો અને ડેવિડનો ફોટો પાડ્યો  . મેં મજાકમાં  ફોટો ગ્રાફરની કીધું  કે એલા  કોઈ વખત મારી સાથે  જવાન  છોકરીનો ફોટો પાડને ?  મારી વાત સાંભળી  ફોટો ગ્રાફર  હસતો હસતો  જતો રહ્યો  . ફોટામાં  જે મારી ડાબી બાજુ છે  .તેણે મને કીધું કે  હવે કોઈ ફોટો ગ્રાફર આવશે તો હું  તમારી સાથે ફોટો પડાવીશ   બીજે દિવસે રાત્રે અમે વાળું કરતાતા ત્યારે બાયડી  ફોટો ગ્રાફર આવી  એને મારી સામે કેમેરો ધર્યો કે  દોડતી મારી ડાબી બાજુ   છે એ  છોકરી   આવી  એજ  ક્ષ ણે   ફોટામાં મારી જમણી બાજુ છે  એ છોકરી આવી  એ ક્યારે આવી એની તો મને ખબરજ નો રહી  . ફોટો તો પડી ગયો  . જયારે  ડાબી વાળી છોકરીએ કીધું કે હું  તમારી સાથે  ફોટો પડાવીશ ત્યારે  હું એટલો બધો રાજી થયો કે  મારા ગામના વીહલા  વાઘરીને દરબાર કહો અને રાજી થાય  . મેં  ડેવિડને કીધું કે  કાલે તું આપણો કેમેરો લઇ લેજે અને  એને  મારી સાથે  ફોટો પડાવવાનું યાદ કરજે  ઘણી  છોકરીયુંના
પરિચયમાં  આવેલો ડેવિડ બોલ્યો  .એમ છોકરીયુંને સામે ચડીને કહેવા નો જવાય  એમાં આપણી શોભા નહિ  . એણે તમારી સાથે  ફોટો પડાવવાનું કીધું છે એટલે એ જરૂર આવશે  બોલ્યું  ફરી જાય એવી એ લાગતી નથી  .  જયારે ક્રુઝની સફરનો એક દિવસ  બાકી હતો  ત્યારે  ફોટો ગ્રાફર આવ્યો અને બોલ્યો કે  તમારો મારે ગ્રુપ ફોટો પાડવો છે એટલે બધા એક તરફ  થઇ જાઓ  એટલે છોકરીયું એ  મને કીધું કે તમે અમારી બંનેની વચ્ચે  ઉભા રહી જાઓ  . હું તેની વચ્ચે ઉભો રહેવા જતો હતો  એટલામાં એક આધેડે  છોકરીયું  વચ્ચે  ઉભો રહેવાનો પ્રયાસ કર્યો  એટલે  એક જણ  બોલ્યો તું ક્યા એની પાછળ ઘુસવા જાય છે  .એમની પાછળ  ઉભાવા વાળો એનો જુવાન બોય ફ્રેન્ડ  આવી રહ્યો છે એટલે  પાછળ  ઘુસવા વાળો  કટાક્ષમાં  બોલ્યો  પધારો સાહેબ એમ બોલીને  પોતાનો  હાથ લાંબો લાંબો કર્યો   . જે ફોટામાં દેખાય છે  .મારી જમણી બાજુ દેખાય છે તેણે  આજદી  સુધી મારી સાથે  સબંધ ટકાવી રાખ્યો છે  . કનક ભાઈ રાવલ પાસે મેં  ઇંગ્લીશમાં  કાગળ લખાવીને   એને પૂછાવેલું કે  મારા વિષે તું  નિખાલસ  સાચો  અભિપ્રાય  આપ  તેણે લખ્યું કે  મારી આટલી ઉમરમાં  હું  ઘણા  પુરુષોના  પરિચય માં  આવી ચુકેલી છું પણ  આતાઈ ( મેં એને મારું નામ  આતાઈ આપ્યું છે )થી બધા હેઠા  .

 

પછી જયારે સૌ જુદા પડવાના હતા  ત્યારે પોત  પોતાના  કેમેરાથી ફોટા પાડ્યા  .મારી પાસે કેમેરો હતો નહિ  .એટલે આ બે છોકરીયુંને   કીધું તમે મારી રૂમ ઉપર આવો  હું ત્યાં ફોટા તમારા બંનેના  પાડું  તેઓ મારી રૂમ ઉપર આવી પહોંચી  .મેં રૂમ ખોલી કેમેરો લીધો પણ એમાં રોલ પૂરો થઇ ગયો હતો  .એટલે હું ફોટા પાડી નો શક્યો   .એ નિરાશ થઇ પછિ મેં તેમને કીધું કે મારી પાસે મુવી કેમેરો છે એનાથી હું મુવી લઉં  મેં મુવી લીધી  .પછી ફોટામાં જે મારી ડાબી બાજુ છે તે  કહે હવે મને કેમેરો આપો એણે પોતાના   હાથમાં   . કેમેરો લીધો   .અને કેમેરાનું મુખ પોતાના  તરફ  રાખી  બંને એ  મારા એક એક ગાલ ઉપર ચુંબન  કર્યાં  .પછી મેં કેમેરાની સ્ક્રીન  ફેરવીને  એના  હાથમાં  કેમેરો આપ્યો  . અને એણે મને જોરદાર ચુંબન  કર્યા  .આ  ક્ષણ  મારા જીવનની અમુલ્ય  હું  ગણું છું  .
આ વાતને  ઘણો સમય  થઇ  ગયો  .પણ મારા જમણા  હાથ તરફ  ફોટામાં  દેખાય  છે  . તેનો સંપર્ક હજી સુધી  ચાલુ છે  . ડાબા હાથે છે   એ  પેલી કરતાં  વધારે ઉજળી અને બહુ નખરાળ  છે  .પણ એક ગીત છે કે   हुसन वालोमे  मुहब्बतकी कमी होती है
        चाहने  वालोंकी तक़दीर बुरी होती है 
એ પ્રમાણે નખરાલે  બહુ સબંધ નથી રાખ્યો  . એક વખત  ફિનિક્ષ નજીક મેસા ગામમાં  એક શીખને અલ કાયદાનો માણસ  સમજીને   મારી નાખેલો  .આ બનાવ પછી મને દસથી  વધુ માણસોએ  દાઢી કઢાવી  નાખવા બાબત  સલાહ આપી  .  પણ મેં દાઢી નહિ  કઢાવેલી  અને આવી સલાહ આપનારા બધાજ  ગુજરાતી હતા  .
આ વાતને પણ  ઘણો સમય વીતી ગયો  .મારા પેટમાં તકલીફ ઉભી થઇ  .ખાવાની ઈચ્છા થાય નહિ  પેટ ભર્યું ભર્યું  લાગે  આ વખતે ડેવિડ મારે ઘરે હતો  .એણે મને કીધું  કે  ઈમરજન્સી  તરીકે તમે જલ્દી હોસ પિટલ  ભેગા થઇ જાઓ  .  હું ના ના કરતો રહ્યો અને ડેવિડ મને  હોસ્પિટલ  લઇ ગયો  . પેટની સ્પેશીયાલીસ્ટ  બાયડી  દાક્તરે  મને તપાસ્યો અને મને કીધું કે  તમારા પેટમાં કેમેરો ઘાલવો પડશે  . આ કેમેરા વિષે  ડોકટરો વધુ જાણતા હોય છે  ડો  .રાજેન્દ્ર ત્રિવેદી  ડો  .ચંદ્રવદન  મિસ્ત્રી જેવા   .કેમેરો પેટમાં ઘાલવા  માટે મને બે ભાન  કરવો પડે અને થોડી દાઢી મુછ  પણ કાઢી નાખવી પડે  .ડોક્ટર અને નર્સોએ  મને  ઘણો સમજાવ્યો  . કેમેરા સાથે  જો પેટમાં વાળ  જતા રહે તો વળી ઓર ઉપાધી  સર્જાય   પણ મેં દાઢી મુછ કાઢવાની  સખ્ત નાપાડી  . ડેવિડની બુકમાં  ક્રુઝ વાળી  છોકરીનો ફોન # હતો એણે છોકરીને  મારી પરિસ્થિતિથી   વાકેફ કરી અને વધુમાં કીધું કે  દાદા દાઢી કઢાવવા દેતા નથી  .અને હઠ લઈને  બેઠા  છે  છોકરીએ ડેવિડને કીધું કે  દાદાને ફોન આપ  મેં ફોન લીધો કે તુરત   વહાલ ભરી ધમકી આપી કે  દાઢી કઢાવી નાખો  .એવું બોલી ફોન મૂકી દીધો  .પછી મેં ઢીલા અવાજે ડોક્ટરને કીધું કે  મારી દાઢી કાઢી નાખો  મારી વાત થી  સૌ ને ઘણું આશ્ચર્ય થયું  .નર્સે ડેવિડને પૂછ્યું  આ તારા દાદાના વિચારમાં  એકદમ પલટો લાવનાર કોણ હતું  . ડેવિડે  કીધું કે  દાદાની ગર્લ ફ્રેન્ડ હતી  . ડેવિડને મેં ઘણી વખત કીધેલું કે આ છોકરીયું  મારી ફક્ત  મિત્ર છે પણ  ડેવિડને અને એની નાનીને  ગર્લ ફ્રેન્ડ શબ્દ વાપરવો બહુ ગમે છે  . નર્સ બોલી દાદા  છોકરીયું  પાસે  ઢીલા ઢફ થઇ જાય છે ખરા  .
એક દિવસ  છોકરીનો મારી ખબર અંતર પૂછવા  ડેવિડ ઉપર ફોન આવ્યો   .ડેવિડે કીધું કે દાદાના પેટનું ઓપરેશન કરવું પડ્યું છે અને એ  હાલ હોસ્પીટલમાં છે  .છોકરીએ ડેવિડને કીધું કે  દાદાને કેતો નહિ કે મારો ફોન આવ્યો તો   .ડેવિડ પાસેથી  મારી હોસ્પિટલ મારી રૂમ  વગેરેની માહિતી  મેળવી લીધી  .પછી અચાનક બંને જણી મારી પથારી પાસે આવીને ઉભી રહી  , મને મારા મુખ ઉપર હાથ ફેરવ્યો  પણ બકી  ભરી નહિ  .  અને પછી  મને જલ્દી  સારું થઇ જાય એવી શુભેચ્છા પાઠવી અને વિદાય લીધી  એક હિન્દી મુવીના ગીતમાં  એક પંજાબી  કડી આવી રીતે છે  .
इश्क न पूछे  दिन धरमनु  इश्क न पूछे जातां
इसदे हाथो  गरम लहू विच  डुबिया  लख  बराता

 

 

 

 

દિલ્હીથી જુનાગઢ સરાડીયા વગર ટિકિટે રેલ્વે યાત્રા

 

દિલ્હી કરોલબાગ વાળાં માજીની પ્રેમ ભરી વિદાઈ લઇ હું ઘરે આવવા રવાના થયો .રેલ્વેની ટીકીટ લીધેલી દિલ્હીથી સરાડીયા સુધીની ? अरे टिकिट काहेकि टिकिट राम नामकी .વગર ટીકીટની મુસાફરીમાં દિલ્હીથી સરાડીયા સુધીમાં ચાર પાંચ વખત ટીટીએ ગાડીમાંથી ઉતારી દીધેલો .એક ટીટીએ મને કીધું કે मुफ्तमे मुसाफरी करता है क्या तेरे बापकी गाडी है ?મેં મારા મનમાં કીધું કે હું મારા બાપની ગાડી સમજીનેજ મુસાફરી કરું છું .વગર ટીકીટે મુસાફરી કરવાના બે એક અનુભવો કહું .એક ઠેકાણે સાંજના વખતે ચાલીને નજીકના ગામડામાં ગયો .બ્રાહ્મણને ઘરે ગયો રાત્રે વાળુમાં વાટકો ભરીને ભરીને દૂધ અને ચણાની દાળના રોટલા આપ્યા .આ બાજુ આખા ચણા અને જવ અથવા ઘઉં સાથેના રોટલા બનાવતા હોય છે એટલે ચણા ની દાળના લોટને બેસન કહે છે . એક ઠેકાણે પીવા માટે પાણી માગ્યું તો ઘુઘતો કાઢીને આવેલી ઘર ધણી યાણીએ દોરડું અને ડોલ આપી અને કુવો દેખાડ્યો અને બોલી કુવે જઈને પાણી પી લેજો અને વળતાં પાણીની ડોલ ભરતા આવજો .
એક ઠેકાણે ટી ટી એ લાફો મારીને ધક્કો મારીને ગાડીમાંથી ઉતારી દીધેલો .એક વખત આબુ રોડ પછીના માવલ સ્ટેશને મને ઉતારી દીધો . હું માવલ ગામમાં ગયો એક દુકાને ગયો .શેઠે મને જમાડ્યો અને રાતના ઊંઘવા માટે ચોરો દેખાડ્યો . બે ફાટલા ગોદડાં આપ્યાં . સવારે ઉઠીને શેઠને ઘરે ગોદડાં આપવા ગયો .ત્યાં એક ઠેકાણે સ્નાન કર્યું .શેઠે નાસ્તો કરાવ્યો .અને હળવેકથી વાત મૂકી કે અહી તમે પુજારી તરીકે રહી જાઓ . ગામ લોકો તમને દાળ લોટ આપશે અને ભગવાનના દીવા બત્તી કરવા માટે ઘી આપશે અઠવાડિયામાં એક વખત ઘી ઘણું થશે એટલે એ ઘી હું તમારા પાસેથી વેંચાતું રાખીશ એટલે પૈસા પણ મળશે . માવલ શિરોહી રાજ્યનું ગામ હતું .શિરોહીના મહારાજાએ પઠાણ લોકોને ચોકી વગેરે કરવા નોકરીએ રાખેલા પઠાણ નું વાક્ય મને હજી યાદ છે .એ બોલ્યો अब तुम यहाँ ब कायदा पड़ेही रहो ये गाव बहुत अच्छा है . થોડા દિવસ અહી રહ્યો પણ ખરો મંદિરની ટોકરી પણ વગાડી .એક વખત એક મેણા નો ભેટો થયો .વાતો કરતા પોતાની ડંફાસ મારતાં કીધું કે હમ લોક ઇતને ક્રૂર હૈ કી માકા એક સ્તન હમારે મુંહમે હો ઓર દુસરા સ્તન છુરીસે કાટતે હો .
આ ગામ મજાનું હતું .ભગવાનની ટોકરી વગાડી પેટ પૂજા કરી શકું એમ હતો .ગામમાં મકાન ભાડે રાખી હું કુટુંબ સાથે રહી શકું એમ પણ શેઠનું મને ઘણું આશ્વાસન હતું .એક વખત હું ચોરામાં ઊંઘતો હતો .અને બુકાની બાંધેલો એક માણસ આવ્યો .મને ભર ઊંઘ માંથી ઉઠાડ્યો .છરી દેખાડીને બોલ્યો તેરી પાસ જીતને પૈસે હૈ વો જલ્દીસે મુઝે દે દે . મેં કીધું મારી પાસે પૈસા નથી .એણે મારી તલાશી લીધી .મંદિર ખોલાવીને ત્યાં પણ જોયું .કઈ મળી આવ્યું નહિ એટલે એ બોલ્યો સાલે કંજૂસ એક પૈસા ભી નહિ રખતા એમ કહી લાત મારીને જતો રહ્યો . મારી પાસે જે પૈસા હતા તે મેં શેઠના કહેવાથી એને મેં સાચવવા આપી દીધેલા .
પછી મેં માવલ છોડ્યું .અને રામ નામકી ટીકીટ લઇ ગાડીમાં બેસી ગયો . ઘણી ચાલીને પણ મુસાફરી કરેલી છે . એ અનુભવ કહેવાય ગયો છે .ડાકુને ઘરે રાત રોકાણો વગેરે ઘણા વખત પહેલા “આતાવાણી “માં કહે વાય ગયો છે એટલે હું રીપીટ નથી કરતો .જેને રસ હશે એ આતાવાણી માં ગોતી કાઢીને વાંચી લેશે .
આમ રખડ પટી કરતાં કરતાં દેશીંગા ઘરે આવી ગયો .મેં ઠીક ઠીક સારાં કહેવાય એવાં કપડાં પણ પહેરેલાં હતાં .ખિસ્સામાં બે કાવડિયા નો દમ પણ હતો .આ વખતે મારો નાનો ભાઈ પ્રભાશંકર મારી જેમ અંગ્રેજી વિના મરમઠ ની નિશાળમાં સાત પાસ કરીને ઘરે બેઠો હતો . મેં મારા બાપને વાત કરીકે હવે હું પણ કમાઇશ માટે એટલે હું પણ ઘરને મદદ રૂપ થઈશ . બાપા કહે તું અને પ્રભાશંકર ભણ્યા છો એટલું તો મારી સાત પેઢીમાં કોઈ ભણ્યું નથી . મેં બાપને કીધું બાપા એકલી ગુજરાતી ભણતરની કોઈ કીમત નથી .રેલ્વે સ્ટેશનના નામ પણ ગુજરાતીમાં આબુરોડ સુધી હોય છે .
મારી માં વહેવાર કુશળ હતી 4 ગુજરાતી ભણેલી પણ હતી જયારે બાપા નિશાળમાં ગયાજ નોતા જેને તેને પૂછીને અક્ષર જ્ઞાન મેળવી લીધેલું .
મારી માએ મારા બાપાને કીધુકે મને માણાવદર માં ભાડે ઘર લઇ દ્યો હું મજુરી કરીને પણ ઘર ખર્ચ કાઢી લઈશ તમારા બાર રૂપિયાના પગારમાંથી એક પૈસો પણ નહિ લઉં . હિંમતની માતાએ હિંમત કરી અને પછીતો માણાવદર માં મારા પૈસાથી ઘર ભાડે રાખ્યું અને માં દીકરો રહેવા લાગ્યાં પ્રભાશંકર ને પાંચમાં ધોરણમાં દાખલ કર્યો .અને પહેલી અંગ્રેજી સાથે ભણવાનું શરુ કર્યું .

અંબાજી પોલીસસ્ટેશન

 ભારત   સ્વતંત્ર   પછી   પાલનપુર  ,દાંતા  વગેરે  રાજ્યો  અખિલ  ભારતમાં  જોડાઈ  ગયા  .અને  વિસ્તારને  બનાસકાંઠા  જીલ્લો   બનાવ્યો  અને  ત્યાના  d.s.p તરીકે  શ્રી  બુચ  સાહેબની  નિમણુક  થઇ  .બુચ  સાહેબે  અમદાવાદ  વગેરે  શહેરોમાંથી  પોલીસો  મગાવ્યા  ,જે  લોકોને  પોતાની  ઈચ્છાથી  જવું  હોય  એવાઓએ  જવાનું  હતું  મેં  બનાસકાંઠા    જવાની  ખુશી  દર્શાવી  એટલે  મને  મોકલ્યો  .બુચ  સાહેબે  મને  અંબાજી પોલીસ સ્ટેશનમાં  મુક્યો  .આવખતે   હું  પોલીસ  કોન્સ્ટેબલ    હતો  .અહી  ખુમાનસિંગ  કરીને  દાંતા  રાજ્યનો  પોલિસ  .સૂબ . ઇન્સ્પેકટર  હતો  એને   અમદાવાદી  પોલીસ પાસેથી  કેવીરીતે  કામ  લેવું  એની  આવડત  નહી .દાંતા  મહારાજાએ  ફોજદાર  બનાવી  દીધેલો  કોઈ  જાતના  કાયદાનું  જ્ઞાન  નહી  .

મારા  વહાલા  વાચકો  વર્ગની  ક્ષમા  માગી  મારે  લખવાનું  બંધ  કરવ    પડશે  કેમકે  કમ્પ્યુટર   ગુજરાતી  અક્ષરો   નથી  લખી  આપતું  એટલે  ફરી  કોઈ  વાર  મળીશું .

 અંબાજીમાં  તે વખતે પોલીસોને રહેવાની વ્યવસ્થા નહિ   .એટલે પોલીસો ધર્મ શાળામાં રહેતા  હું  સરઢવ વાળી ધર્મશાળા તરીકે ઓળખાતી ધર્મ શાળામાં જે રૂમમાં બહાર નીકળવાની બારી હતી  જે કુવા  પાસે હતી  .તેરુમમાં રહેતો આ વખતે મારી પત્ની ગર્ભ વતી હતી  .ખબર નહિ શા માટે પણ એક એક દોઢ ડાયા માણસને  હું અહી રહેતો એ પસંદ નો પડ્યું   એટલે  તેણે મને વાત કરીકે આપ અહીંથી જતા રહો  , અને બીજી ધર્મશાળામાંની   રૂમમાં   રહેવા જતા રહો  . આ હું તમારા હિતેચ્છુ તરીકે તમારા ભલા માટે વાત કરું છું   . મેં કારણ પુચ્છ્યું  તો તેણે કીધું કે  અહી ભૂત રહે છે  .જે તમને હેરાન કરશે  ,ખાસ તમારી વાઈફ ગર્ભ વતી હોવાથી એને તકલીફ વધુ પડશે  .કદાચ તમારી વાઈફને  મારી પણ નાખે  . મેં એને જવાબ દીધો કે  હું બીજા પોલીસો રહે છે  તે ધર્મ શાળામાં રહેવા જવાનો હતો પણ હવે નહિ જાઉં અને ભૂત ની ચોટલી કાપીને એને દાસ બનાવી દઈશ સારું કર્યું તમે ભૂતની વાત કરી  . હુંતો તેજ ધર્મ શાળામાં રહ્યો  . અને અનુકુળ સમયે મારી વાઈફે તંદુરસ્ત દીકરીને જન્મ આપ્યો  .પણ દુર્ભાગ્યે  એ દીકરી 8 મહિનાની થયા પછી મારા ગામ દેશીંગામાં  મૃત્યુ પામી  . અંબાજીમાં  નોકરી જેવું કઈ લાગેજ નહિ  . હું તો  કુંભારિયા  ,રીન્છડી  ,કોટેશ્વર ધારાળી  વાવ  વગેરે ગામોના જંગલોમાં રખડતો અને  આદી વાસી ભાઈઓ સાથે  મિત્રતા કેળવતો  .
જંગલોમાં વાઘ  ચિત્તા વગેરે હિંસક પ્રાણી પણ હતાં કોઈ પ્રાણીનો  શિકાર કરતો નહિ  .   બાપુ શાહી વખતે  પણ આઝાદી  આવી  અને પ્રાણિયો માટે મોત લાવી  .એક વખત દાંતા મહારજાના રાજ કુમાર  રાતના વખતે  આબુ રોડથી આવી રહ્યા હતા  .તે વખતે ત્રણ નાના બચ્ચાં સાથે વાઘણ જોઈ બાપુએ વાઘણનો શિકાર કર્યો અને બચ્ચાં રાખડી પડયાં   .
અહીના આદિ વાસીઓ  મુખ્યત્વે બે જાતિના  હોય છે  .એક જાતના આદિવાસી  પોતાને ગરાસીયા  કહેવડાવે છે ને બીજી જાતિનાને ભીલ કહે છે  .જયારે ભીલ પોતાને ગામેતી કહેવડાવે  છે  . ગરાસીયા  ગાય બળદ  રોઝ સફેદ રંગના ઘેટાં નું માંસ ખાતા નથી  .શાકભાજીમાં પણ દુધી સફેદ રંગની હોવાથી તે પણ ખાતા નથી જયારે ભીલ બધું ખાય છે  .
ધારાળી વાવ તરીકે ઓળખાતા ગામ પાસે આરસની ખાણો છે    . અહીના આરસથી  આબુ પર્વત ઉપરના જૈન મંદિરો  અને કુમ્ભારીયાના  જૈન મંદિરો બનેલા છે  .એવું સાંભળવા મળે છે  .અંબાજીમાં  એક માળીની ચાપાણી  ની દુકાન છે  ત્યાં ચોમાસું અર્ધું વીતે પછી મેથીના ભજીયાં મળે છે  .તે ભજીયાં બનાવનાર  દરગા સર્ગડાને મેં પૂછ્યું  .  ફક્ત આજ સિઝનમાં  મેથીના ભજીયાં કેમ  બનાવે છે  .  એ બોલ્યો   મેથી કેવી  આતો મેથીના નામે પુવાડીયાના ભજીયા બનાવી લોકોને ઝાપટું છું   .અને પુવાડીયા  ચોમાંસમાંજ  ઉગી નીકળતા હોય છે  .
આદિ  વાસી  મિત્રોમાં  ચુનીયો ગમાર કે જે કોટેશ્વર ગામમાં રહેતો હતો  .એ ના અતિથી સત્કાર વિષે મેં અગાઉ લખેલું છે એટલે અહી એ બાબત  ઉલ્લેખ નથી કરતો  .મારા અંબાજી પોલીસ સ્ટેશનના  અનુભવોનો પાર આવે એમ નથી  .મારા બ્લોગર મિત્રો માના  કેટલાક મિત્રોને મારા અનુભવો ગમે છે  .એટલે હું લખવા પ્રેરાઉં  છું અને મારા મગજના  કમ્પ્યુટર સતેજ રાખું છું  .   

 

भानु गई उक़बा मुझे अकेला छोड़ कर जन्नतको बुला लेगी मेरा इश्क़ याद कर

આજે બીજી ઓગસ્ટના દિવસે મારી પ્રેમાળ પત્ની ભાનુમતી સ્વર્ગે સિધાવી  .તેના મધુરાં રમુજી સ્મરણો  હું યાદ કરું છું , અને આપને  વાંચવા આપું છું  .
કેશોદ જિલ્લે જુનાગઢ  .  મારા કાકા અમારા એક જ્ઞાતિ બંધુને ઘરે રાત રોકાણા દરમ્યાનમાં તેની કામઢી અને ખુબ પ્રેમાળ દીકરી જોઈ  .આ વખતે મારા કાકાને વિચાર આવ્યો કે આ છોકરીનું મારા ભત્રીજા હેમત (બ્લોગ વિશ્વનો આતા )સાથે સગપણ થાય તો મારાં ભાભી (મારી મા)રાજીના રેડ થાય અને મને ખુબ યશ મળે    .  મારા કાકાએ  ઘર ધણી  જાદવજી પુરુષોત્તમ વ્યાસને વાત કરી કે  જો આ છોકરીનો વેવિશાળ કરવો હોય તો  મારો ભત્રીજો  યોગ્ય છે  .જાદવજી વ્યાસે વાત કરી કે હું વિચારીને  તમને કહીશ  .
મારા ગામ દેશીન્ગાના સુતાર લાલજી લખમણનું સાસરું કેશોદ  આ લાલજી ની વાત મેં મારા બ્લોગમાં ” ગોમતી માનો  લાલો  ગાંડો થયો “એ શીર્ષક  નીચે લખી છે  .લાલાના સસરાને અને આ જાદવજી વ્યાસને બહુ ગાઢ સબંધ  એક વખત લાલાની સાસુ દેશીંગા આવ્યાં સાથે  મારી ભવિષ્યની ઘરવાળી અને તેની નાની બેન પણ આવ્યાં  તેઓ મારે ઘર ઓચિંતા આવ્યા કેમકે ઘર અને વરનું   નિરિક્ષન  કરવાનું હતું  .આ વખતે હું ત્રણેક શેર જેટલું બકરીનું  લાવે લો અને  ધટ ઘટાટ   પી ગયો આ દૃશ્ય  છોકરુંયું   એ  જોયું  એને બહુ અચંબો થયો  .પછીતો ધામે ધૂમે  મારા લગ્ન થયા  હેમત ભાઈ પરણીને લાડી
લઈને  ઘેર આવ્યા  . કેસોદમાં જન્મેલી છોકરી દેશીંગા ગાયો ભેંસો રાખતા સાસરીયામાં આવી  .સીમમાં પશુ માટે ઘાસ લેવા જવું પડે  .મારા મિત્ર પરબત ભાઈની વહુ રાણી બેને કાંપો વાળતાં શીખવ્યું  અને કેવું ઘાસ ઢોર ખાઈ શકે એવું ઘાસ ઓળખાવ્યું  મારી માએ  દોહતાં શીખવ્યું  .
વખત જતાં હું પોલીસ ખાતામાં દાખલ થયો  .અમે એલીસબ્રીજ પોલીસ લાઈનમાં  રહેવા લાગ્યાં  . સવાર સાંજ બબ્બે કલાક  પાણી આવે  ભાનુ મતિને થોડીક માથાભારે કહી શકાય નળ ઉપર પાણી ભરવા જાય  ત્યારે નળનો  કબજો કરી લ્યે  પોતાના ઘરનું એકેએક વાસણ પાણી થી ભરાય  પછી નળનો કબજો છોડે  .
ભાગલા વખતે  સિંધમાંથી  સિંધી હિંદુ આવ્યા  .સિંધમાં એ જે સરકારી નોકરી કરતા હતા   .એજ નોકરી અહી એને આપવામાં આવેલી   .એ રીતે એક દલપતરામ કરીને માણસ પોલીસ જમાદાર તરીકે નોકરી કરતો હતો  . દલપતરામ આગળ એની વાઈફે  ફરિયાદ કરીકે “ભાનુ નલકેજો કબજો ઘડીક્મે નથી છડે ” એક વખત દલપતરામે  ભાનુંમતીની એડોલ નળ થી ઉપાડીને દુર ફેંકી દઈને  પોતાની ડોલ નળ નીચે મૂકી દીધી  .આપને એમ થયું હશે કે પછી ભાનુ બેન પોતાની ડોલ લઈને રોતાં રોતાં ઘર ભેગાં થઇ  ગયાં  હશે  એક કવિતાની કડી લખું છું  .
पोलिस लाइनमे  पानीका ज़घड़ा  होता था मेरे भाई
दलपतरामने  भानुमतिकी  नलसे डॉल हटाई। …. संतोभाई
रण चंडी  बन भानुमतीने  अपनी डॉल उठाई
दलपतरामके सरमे ठोकी  लहू लुहान होजाइ   ….સંતોભાઈ 
એક વખત  ડી એસ પી એ  પોલીસની બાય  ડીયોની પાણીના ભરેલાં  બેડાં માથા ઉપર મુકીને  દોડવાની હરીફાઈ રાખેલી  એમાં પોતે અમને ખબર વિના નામ નોંધાવી  આવી  દીકરાઓએ અને મેં હરીફાઈમાં  ન ઉતારવા માટે સમજાવી  પણ  એ કોઈનું માની નહિ અને વટથી  બોલી કે  હું હરીફાઈમાં ઉતરીશ અને પહેલો નંબર લાવીશ   .
पानी भरकर बर्तन सरपर  दोडकी  हुई  हरी  फाई 
  जवां लड़कियां पीछे रह गई  भानु पहली आई। ….સંતોભાઈ
ભાનુમતી બહુ ઝઘડાળું હતી  .બહુ ઝઘડા કરેલા છે  .કેટલાક લખવા ?આપને એમ થશે કે  હું એનાથી થર થર ધ્રુજતો  હઈશ  નાના રામનું નામ લ્યો એના માબાપે  પતિને પરમેશ્વર માનવો  એ એક કારણ  અને  બીજું  મારા માર ફાડના ઝઘડા વિષે સાંભળીયુ  પણ હોય ને ?
પછી એ અમેરિકા આવી  .ઝઘડાળું સ્વભાવની સાથે સાથે એ બહુ પ્રેમાળ સ્વભાવની પણ હતી  .અમેરિકન માતાથી જન્મેલો મારો ભત્રીજો  વિક્રમ એને બહુજ ચાહતો એ ભાનુંમતીને  માંમ કહેતો અને એની માને મમ્મી કહેતો સામાન્ય રીતે અમેરિકન બાળકો  પોતાની મા ને લાડમાં મામ  કહેતા હોય છે ,
મારા મોટા દીકરાની સાથે અમદાવાદમાં ભણતો શરદ પટેલની  બેનના  બાળકોની બેબી સીતરનું  કામ કર્યું  એનો દોઢેક વરસનો દીકરો  ભાનુમતીનોetlo   બધો હેવાયો થઇ ગએલોકે   એની  મા  કામ ઉપરથી આવીને એને રમાડવા જાય તો  એ દોડીને ભાનુમતીના ખોળામાં  ઘુસી જાય  .દીકરાની માં પ્રફુલ્લા બેન કહે  ભાનુબેન એને ખોળામાંથી ઉઠાડી મુકો   ભાનુ બેન કહે હું મારા ખોળામાં આવેલને ધક્કો નો મારું  તું ખેંચીને લઈજા  .એક દિવસ પ્રફુલ્લ બેનને  કહેવું પડ્યું કે હવે તો મારો દીકરો રહેવા દ્યો   .?
વખતને જતા વાર નથી લાગતી ઈ છોકરો ડોક્ટર બની ગયો  અને પરણ્યો  .તે વખતે તેના બાપ રમેશે  કંકોત્રી મોક્લેલીન એમાં લખ્યું હતું “બા તમારો દીકરો પરણે  છે  .”
આ વાતને પણ વરસો વીતી ગયાં   .ભાનુમતી બીમાર થઇ ગઈ અમે એરિઝોનામાં  રહેતાં  હતાં  એની દાયા બીતીશે  ખુબ જોર પકડ્યું  બહુ નિર્બળ થઇ ગઈ ચાલી શકે નહિ પોતાની જાતે ખાય શકે નહિ  .મેં અગિયાર મહિના સેવા કરી   હું એના કહેવા પ્રમાણે નવડાવું ભગવાનને દીવા બાત્તી કરી દઉં  .પછી એ બોલે  હવે મારી  પૂજા  કર્યા કરો છો તો હવે સીનીયર  સેન્ટરમાં જાઓ  ન્યાં  ઘણીયુંય  રંડકયું  અથડાશે  એની  પૂજા કરો  .ભાનુમતીના કહેવાથી  અમે એનું માન  રાખ્યું  અને એના મૃત શરીરને દાનમાં આપી દીધું  .અને પછી 
दो हज़ार सात अगस्तकी जब दूसरी तारीख आई
इस फानी  दुनियाको  छोड़के भानुने  लीनी विदाई   …सन्तो भाई   સિત્તેર વરસનો સાથ  ભવમાય  ભુલાશે નઈ
સાચો હતો સંઘાથ  ઈ હવે માણેક વેર્યે નઈ  મળે
भानु भानु पुकारू में  मनसे  भानु आ नहीं सकती  जन्नतसे
भानुमति के वियोगमे जुरता  ब्लॉगर  वाला  आता  

લોકો મુંબઈ કમાવા જાય હું દિલ્હી કમાવા આવ્યો .

 મારા વહાલા મારું લખાણ વાંચવા વાળા  સ્ત્રીઓ અને પુરુષ મિત્રો  , વચ્ચે એક વાર્તા લખ્યા પછી મારા અનુભવો લખવાના ચાલુ કરું છું  .
હું  નીતિથી ટીકીટ ભાડું ખર્ચીને રેલ્વેમાં  બેસીને પહોંચી ગયો  દિલ્હી   ,આ મુસાફરી દરમ્યાન મને રેલ્વેમાં વગર ટીકીટે મુસાફરી કરનારાઓનો  ભેટો થયો   ,એ લોકોના કુસંગ  ગણો કે સત્સંગ થી મને ઘણું  શીખવા મળ્યું   .ટીકીટ વગર રેલ્વેમાં મુસાફરી કરનારાઓ  “ખુદા બક્ષ ” તરીકે ઓળખાય છે  .
હું દિલ્હી સ્ટેશને ઉતર્યો રાતનો વખત હતો એટલે  સ્ટેશન ઉપરજ સુવાનું રાખેલું  ,હું એકલોજ  નોતો બીજા  પણ ઘણા હતા   .રાતના પોલીસ આવ્યો   ,ધાક ધમકી દીધી   ઘોદા માર્યા અને ઉઠાડ્યા  ,એક કાયમ  સ્ટેશન ઉપર સુવા વાળો પોલીસનો ઓળખીતો હતો  .એણે બધા પાસેથી ચાર ચાર આના  પડાવ્યા અને પોલીસને અર્પણ કર્યા  .
સવારે ઉઠ્યા પછી નજીકની લારી વાળા પાસેથી  પૂરી શાક ખરીદ્યું  એણે નીચે પૂરી અને ઉપર  શાક  મુકીને  હાથમાં પકડાવ્યું  .નીચેથી પૂરી કાઢી ઉપરથી શાક લઇ ખાવાનું   છેલ્લે વાળી પૂરી કે જેણે ડીશનું   કામ કરેલું  એ ખાઈ જવાની  પછી નજીકના સાર્વજનિક  નળ ઉપર હાથ મોં ધોઈ અને ચાલતી પકડવી  .આવીરીતે હું દિલ્હીમાં રખડ્યો અને જોવા લાયક સ્થળો જોયાં એક દિવસ હું  નવી દિલ્હી ગયો  .અહી  બિડલા મંદિર તરીકે ઓળખાતા રાધા કૃષ્ણના મંદિરે પહોંચ્યો આ મંદિર  ઘનશ્યામદાસ બિરલા નામના મારવાડી શેઠે બાંધી આપ્યું છે જે બિડલા મંદિર તરીકે પ્રસિદ્ધ છે  .મંદિરમાં મને ખાવા માટે પ્રસાદ મળ્યો  .અને મંદિરમાં સુવાની પણ વ્યવસ્થા  થઇ ગઈ  . એક વખત એક બેને મને કીધું કે कलसे मैं जब दर्शनको आउगी  तब मैं तेरे लिए खानेका भी लेके आउंगी  .મેં રાધા કૃષ્ણ ને હાથ જોડી તેનો ઉપકાર માન્યો  .બાકી મારી આ સમયમાં એવી दशा   હતી કે  कभी घी घना कभी  मुठी  चना  कभी  वो भी मना “અહી મને એક કથામાં સંભાળવા મળ્યું કે  कोई  किसीके लिए  कुछ नहीं करता  जो होता है  वो परमेश्वरकी प्रेरणासे होता है   ,અહી મને એક સજ્જને  કહ્યું કે  तुम करोल बाग़ चले जाओ  वहाँ  एक जांगिड़ ब्राह्मण की सरा (धर्मशाला )है वहा एक हलवाई (कंदोई )की दुकान है  ये हलवाइने  ज़िंदगीमे बहुत कष्ट उठाये  है  वो बहुत सज्जन आदमी है  वो आपको हो सके उतनी मदद करेगा  .હું કરોલબાગ પહોંચ્યો  .ત્યાની જાંગીડ બ્રાહ્મણની ધર્મ શાળા  ના  કન્દોઇને મળ્યો  .દુબળો પાતળો  વાંકો વળી ગએલો    ટીચકો એ કદરૂપો  માણસ હતો  .પણ એ વિશાળ દિલનો પરગજુ માણસ હતો  .હું એને મળ્યો   .એણે મને બહુ પ્રેમથી આવકાર્યો  .મારી ખબર અંતર પૂછી  હું એનો બહુ જુનો ઓળખીતો હોઉં  .એ રીતે મારું સન્માન કર્યું  .અને પોતાનો જાત  અનુભવ કહ્યો  . અને મને આશ્વાસન આપતા કહ્યું કે  तू मेरा मेहमान है   . तेरी खाने पिनेकी  और रहनेकी व्यवस्था मैं  करूँगा  तुम निश्चित रहना   .હું એની વાત સાંભળી ખુબ રાજી થયો  . એક દિવસ મને  એણે જયારે મેં એને મારા માટે નોકરીની વાત કરી ત્યારે  એ બોલ્યો  એક દાળ બનાવવાનું કારખાનું છે એમાં તું નોકરી કરીશ  મેં એને ખુશી થઈને હા પાડી  .અને બીજે દિવસે કામ ઉપર ચડી ગયો   .દરરોજ  8 કલાક સળંગ કામ કરવાનું વચ્ચે ખાવાની કે પાણી પીવાની પાંચ મીનીટની  છુટ્ટી નહિ બધુંજ કામ કરતા કરતા  કરી લેવાનું  એક મજુર 6 ફીટ ઉંચો અને ભરાવદાર  શરીર વાળો માણસ હતો  .મેં એને પુચ્છયું  આપણે ખાવાનું શું કરવાનું  એ કહે  કામ કરતા કરતા  જે કઠોળની  દાળ બનતી હોય એના ફાંકડા  મારી લેવાના   .
દરરોજ કામ પૂરું થાય ત્યારે બાર આના રોકડા શેઠ આપી જાય  . હૂતો રાજી થયો કે મારા બાપા કરતા હું વધારે કમાઉ છું  .

મેં હલવાઇ ને  કીધું ફાવતી નથી પણ ફવરાવું છું  .કેમકે  દાળની રજકણ શ્વાસ દ્વારા  મારા ફેફસામાં જાય છે એટલે ક્યારેક મારું  નાક બંધ થઇ જાય છે  .અને ફેફસામાં  દુખાવો થાય છે  ક્યારેક ઊંઘમાં ઓચિંતાનું  ઉઠી જવાય છે   .મારી વાત સાંભળી  હલવાઈ (હવેથી હું એને ભલો નામ આપુછું  કેમકે એનું ખરું નામ હું ભૂલી ગયો છું  .)બોલ્યો  કલસે  तुम नोकरिपे मत जाओ  में  तेरे लिए दूसरी नौकरी ढूंढ निकालूँगा  .પછીમે  દાળનાં કારખાનામાં  જવાનું બંધ કર્યું  .અને ભલા સાથે રહીને એની અનુભવી વાણી સાંભળી  .થોડા દિવસમાં એણે મને સમાચાર આપ્યા  કે  तेरे लिए एक नौकरी ढूंढी  है  तू रसोई करना नहीं जानता  ये मुझे मालुम है  .ekbudhdhi  maaji  अपना लड़का और पोतेके  साथ रहती है  उसको तुम रसोइमे मदद करना वो तुमको रसोई करना भी सिखाई गी હું માજીની સેવામાં હાજર થઇ ગયો  એનો દીકરો  જબરો બીજ્નીસ મેન કોલેજની સામે આલીશાન બંગલામાં રહે એને એક નોકર જે  શેઠાણી ના  રામા કે ઘાટી જેવું કામ કરે આ લોકો વૈષ્ણવ હતાં અને લખનોવ  બાજુનાં હતાં ઉર્દુ ભાષા બોલતાં હતાં થોડા સમયમાં મેં માજીનું દિલ જીતી લીધું  .માજી મને  મી સ ર  એ નામે લહેકાથી બોલાવે  . માજી બહુ વાતુંડા  અહીંથી મેં મારા બાપને  એણે મને આપેલા  એ પૈસામાં થોડા વધુ ઉમેરીને  મનિઓર્દર    કરી દીધો  . માજીની  મારા પ્રત્યેની ભલી લાગણીની  એના રામાને ઈર્ષા થઇ  એણે માજીને વાત કરીકે  આ મિસર  ચોર છે  .એક મોટો લોટો એ ચોરી ગયો છે  .માજીએ એને કીધું કે  મારા ઘરમાં બહુ કીમતી વસ્તુ છે  . એ વસ્તુ ક્યાં છે એની એને ખબર  છે  .એ વસ્તુ નથી લઇ ગયો  . અને લોટો લઇ  જાય ? એ લોટો  ચોરી ગયો હોય તો રાખે ક્યાં?
રામાને માજી કાઢી મુકે એમ પણ નોતાં  એક વખત  રામે મને ધમકી આપીકે  મેં કભી  તુજે  માર ડાલુંગા  એવી ધમકી આપી  જો તું યહાં સે નોકરી છોડકે નહિ ભાગ જાયગા તો  . હું એની ધમકીથી ગભરાયો નહિ મેં એની ધમકી વિષે માજી આગળ  ફરિયાદ પણ નહિ કરેલી  .
થોડા મહિના અહી નોકરી કર્યા  પછી મને  ઘર યાદ આવ્યું  . મેં  ઘરે જવા માટે માજીની રજા  માગી  માજી ઉદાસ થઇ ગયાં મને એ છોડવા માંગતા નોતાં  મને કીધું આ મહિનેથી તારો પગાર પણ વધારવાનાં છીએ
પણ પછી એના  દીકરાના સમજાવવાથી  પાછો આવવાની શરતે મને રજા   આપી  . મેં વૃજ ભૂમિની યાત્રા કરી  એનો અનુભવ ટૂંકામાં  કહું તો  અહીના લોકો ખાવાનું તો એને ઘેર ગયું પણ પાણી પણ નો પીવડાવે હો ? મારું માનવું છે કે  કૃષ્ણ પોતાનું વતન  છોડી  અને માયાળુ  માનવીના મલક સોરઠમાં આવ્યા  .