ઋષિ વિશ્વામિત્ર અને મેનકા

વિશ્વામિત્ર ક્ષ ત્રિ ય  હતા એટલે રાજર્ષિ કહેવાતા ,પણ વિશ્વામિત્રનું કહેવાનું હતું કે  મને પણ બ્રહ્મર્ષિની  કક્ષામાં  મુકો ઋષિ કહેવડાવવું એ કંઈ  બ્રાહ્મણોનો ઈજારો નથી .તેઓ વાલ્મિકી  ઋષિનો દાખલો આપતા ‘પણ ઋષીઓ એનું કંઈ  સંભાળતા નોતા  ખાસ કરીને  ગુરુ વસિષ્ઠ  વિરોધ કરતા .સાથે સાથે એવું પણ કહેતા કે  ખુબ આકરી તપસ્યા કરવાથી   બ્રહ્મર્ષિ થઇ શકાય છે . એક રાત્રે  વિશ્વ મિત્રનું લોહી ઉકળી ઉઠ્યું એમણે  ગુરુ વસિષ્ઠ ને  મારી નાખવાનો મનસુબો કર્યો અને એક પૂનમની ચાંદની રાત્રે  ગુરુ વસીસ્થ્ના આશ્રમે પહોંચી ગયા .અને   વસિષ્ઠ ને મારી નાલ્હ્વાનો લાગ જોતા સંતાઈને  ઉભા રહ્યા આ વખતે  ગુરુ વસિષ્ઠ પોતાની પત્ની અરુંધતી સાથે  વાતોમાં વ્યસ્ત હતા .આ વખતે પુનમના ચંદ્રની ચાંદની જોઈ  અરુન્ધતીએ  પોતાના પતિ ગુરુ  વસિષ્ઠને પૂછ્યું . આવું શુદ્ધ નિર્મળ તાપ કોનું હશે ગુરુ વસિષ્ઠ બોલ્યા આવું  તાપ તો મહર્ષિ વિશ્વામિત્ર સિવાય બીજા કોનું હોય શકે ? આ  ગુરુ  વસિષ્ઠ નાં  વચનો સાંભળી વિસ્વા મિત્રનો ક્રોધ એકદમ ઓગળી ગયો અને તેઓ વસિષ્ઠ જ્યાં બેઠા હતા ત્યાં ગયા  .ઋષિ વિશ્વામિત્રને જોઈ  ગુરુ વસિષ્ઠ બોલ્યા પધારો બ્રહ્મર્ષિ . મધુર વચન  માણસોમાં નો ક્રોધાવેશ ઓગળી દેતું હોય છે મને એક મારા બાળ પણની વાત યાદ આવી જે આપને હું કહું છું . હું બીલખા શ્રીમાંન્નાઠુંરામ  શર્માના આશ્રમમાં સંસ્કૃત ભણતો ત્યારે એક કરુણા શંકર  ઓધવજી કરીને હાટીના  માળિયા નો ચોદેક વરસનો  પરણેલો છોકરો પણ  ભણતો  એ એટલો બધો ચીડિયા સ્વભાવનો હતો કે કહેવાની વાત નહિ એક વખત મારી સાથે ચડસા ચડસીમાં ઉતર્યો  મારા માટે અસહ્ય વચનો બોલવા લાગ્યો .એક વચન એવું બોલ્યોકે  તું નમાલો છો .લોહી દેખીને ગભરાય જા એવો છો  ચનલ તારામાં હિંમત હોયતો મને ચાકુ માર  હું હાલીશ પણ નહિ .અને આ મેનાનો માર્યો સાવઝ ઉભો ઠગાયો મારા બ્લોગર મિત્ર સુરેશ જાનીએ મને એરીઝોનાનો સવાઝ એવું બિરુદ આપ્યું છે એમ આશ્રમમાં મને વિદ્યાલયનો  સાવઝ  નામ આપેલું . અમરાપુર ગિર ના જગ્જીવને .

મેં હાથમાં ચાકુ લીધું .અને કરુણાએ પોતાનો હાથ લાંબો કર્યો . હું તેના હાથ ઉપર ચાકુથી ચરકા  કરવા માંડી ગયો . જો મને કોઈએ રોક્યો ન હોતતો હું વધારે ચાકુ મારત પણ વાતનો કટકો કરુનો હાલ્યો પણ નહિ . મારી ફરિયાદ એક માણેકલાલ  ચંદારાણા નામના આશ્રમ ના મોભાદાર અને મુખ્ય ત્રષ્ટિ પાસે ગઈ મને માણેકલાલ બાપાએ  બોલાવ્યો .મને જો સમજ્યા વિના ઠપકો આપશે કે ખીજાશે તો માણેકલાલ બાપાની ખેર નથી .  હું એનો કાકડો દબાવી દઈશ  ,કેમકે કરુણાએ મને ઉશ્કેર્યો અને મેં ચાકુથી એના હાથ ઉપર લીટા કર્યા  છે .આવું હું છડે ચોક બોલેલો . હું માણેકલાલ બાપાની રૂમે ગયો .માણેકલાલ બાપા બોલ્યા અહી આવ મારી પાસે બેસ .હૂતો માની પણ નથી શકતો કે તું આવું કામ કરે તું કોનો દીકરો છો તે  બિચારા બ્રાહ્મણ ના દીકરાને લોહી કાઢ્યો આપ નહિ માનો પણ હું પોકે પોકે રડવા લાગેલો .

ઋષિ વિશ્વામિત્ર  ગુરુ  વસિષ્ઠ ને મળ્યા પછી  ઘ્જોર તપસ્યા કરવા વનમાં ગયા અને કંદ મૂળ   ફળ ફૂલ પાંદડા વગેરે બહુ અલ્પ પ્રમાથયું છે ન્માજ ખાતા આવી કઠીન તપસ્યાથી સ્વર્ગલોકમાં ઈન્દ્રનું ઇન્દ્રાસન વિશ્વામિત્ર પડાવી લેશે એવો ભય સૌ  દેવતાઓને લાગ્યો અને સૌ થી વધારે  ઇન્દ્ર પોતાને ભય પેઠો અને વિશ્વ મીય્રની ઈર્ષ્યા  થવા લાગી .એણે વિશ્વામિત્રને તાપથી ચલિત કરવા માટે  અપ્સરાઓ મોકલવાનો નિશ્ચય કરો સૌ પ્રથા એને રંભા નામની અપ્સરાને મોકલી  રમ્ભારે  પોતાનાતથી બની શકે એટલી  ઋષિને કામ વ્યાપે એવી ચેષ્ટા કરી પણ ઋષિ જરાય ચલાય માનન થયા .પછે ઇન્દ્રે  મેનકા કે જે તમામ અપ્સરાઓ કરતા અધિક સુંદર હતી .તેને ઋષિનું તાપ ભંગ કરવા મ્મોક્લવા માટે બોલાવી અને મેનકાને કીધું કે તું હવે  ઋષિની તપસ્યાનો ભંગ કરવા તું જા  મેનકા બોલી મહારાજ હાલ હું ઋતુ મતી છું  .માટે તમે કોઈ ઉર્વશી કે બીજી કોઈને મોકલો પ ણ  ઇન્દ્રે પોતાનો આગ્રહ  જારી રાખ્યો  મોકલી મેન્કાએ  પોતાસની સફળતા માટે કામદેવ અનઅને  રતિને વિશ્વામિત્રનીતપ સ્યા ભંગ કરવા પોતાને સફળતા મળે એમાટે પ્રાર્થના કરી  .કામદેવે આશીર્વાદ આપ્યા . અને મેનકા રૂમ ઝૂમ કરતી  વિશ્વ મિત્ર જ્યાં તાપ કરવા બેઠા  હતા ત્યાં પહોંચી નૃત્ય શરુ કર્યું .કામદેવના બાન વછુટ્યા  ઋષિ  ની સમાધિ તૂટી તેણે મેનકાને જોઈ  કામાંન્તુર  મેનકાએ  જાની લીધું કે ઋષિ તાપસ્યામાંથી  જાગૃત થઇ ગયા છે મારું કર્તવ્ય હવે પૂરું થયું છે એવું વિચારી એ ચાલવા માંડી .પણ વિશ્વામિત્ર એને પોતાની બાહોમાં ઝકડવા મેનકાની પાછળ પડ્યા “કામાંતુંરા ણામ  ન ભયમ ન લજ્જા  ઋષીએ મેનકાને પકડી પાડી , ઋતુ મતિ  મેનકા સાથે સંભોગ કર્યો આ વખતે મેનકા અતિ પ્રસન્ન હતી  અને મેનકાએ ગર્ભ ધારણ કર્યો .અને પછી તે સ્વર્ગમાં પાછી ગઈ સમય આવ્યે મેનકાએ બાળકીનો જન્મ આપ્યો અને દેવતાઓના ગુરુ બૃહસ્પતિએ બાળકીનું શકુંતલા એવું નામ આપ્યું પછી  સ્વર્ગમાં તે કંઈ  અપ્સરાઓને  બાળકો હોય એવું  યોગ્ય નથી એટલે એ ઋષિ વિશ્વામિત્રને  શકુંતલાને સોંપવા મૃત્યુ લોકમાં ઋષિ વિશ્વ મિત્ર પાસે આવી અને  શાકુન્તાકાને સંભાળી લેવા  વિનતિ કરી બાળકીને જોઈ વિશ્વામિત્ર પોતાનો હાથ આંખો આડો કરી લીધો પણ  કણાદ  ઋષિ એ માનવતા  દાખવી ,અને પોતે મેનકાને શકુંતલા પોતાને આપી દેવા કહ્યું મેનકાએ કણાદ મુનિને શકુંતલા સોપી પોતે ઇન્દ્ર લોકમાં જતી રહી

પ્રિન્ટીંગ પ્રેસની નોકરીનો આનંદ

હું જયારે બીજી વખત અમેરિકા આવ્યો ત્યારે મેં નોકરી કરવાનું નક્કી કર્યું . મારા  ભાઈના તેડાવ્વાથી હું અમેરિકામાં કાયમ રહેવાના વિસા સાથે આવેલો .મારા ભાઈ અને તેની અમેરિકન પત્નીએ મને બહુ વિનતી કરીને કહ્યુકે તમે દેશમાં  ઘણી જોખમી અને હાડમારી વાળી નોકરી કરી છે હવે તમે આરામ કરો અને તમારામાં જે આવડત છે .શોખ છે, તેનો ઉપયોગ ઉપયોગ કરો .બાપા સ્વર્ગવાસી થયા પછી તમે બાપ તરીકે અમને હૂફ આપો અને લહેર કરો , મેં કીધું કે હું દેશમાં હતો ,ત્યારે હું ગરીબી સામે ઝઝૂમતો હતો મારા તેજસ્વી દિકરાઓ  અને મારી પ્રેમાળ પત્ની પાસે  ઉઘાડા પગે ઝાળાં  ઝાંખરાંમાં બકરીઓ ચરાવી   તેં  મને પૈસાની મદદ કરવાની ઘણી વખત ઓફર કરેલી તું અમેરિકા હતો આવા કપરા સમયમાં પણ તારી મદદ નોતી લીધી . તો હવે આ દેશમાં  હું શા માટે પગભર ન રહું ? હું અહિ  નોકરી કરીશ અને મારા ખર્ચના પૈસા પણ હું તુને આપતો જઈશ .

અને પછી  નોકરીની શોધખોળ આદરી ,એકતો મને ઈંગ્લીશ બોલતા સમજતા કે  લખતા વાંચતા  આવડે નહિ .એટલે મારે ગધા  વૈતરું કરવું પડે . એક નોકરી વિષે મારા ભાઈએ વાત કરીકે  નોકરી તો છે પણ તમને કદાચ ન ગમે ,મેં કીધું ,તું વાત તો કર કેવી નોકરી છે ? ભાઈએ કીધું કે કૂકડીના  ઈંડાં  વિણી ને તેને ખોખામાં ભરતા જવા .મેં કીધું આવી નોકરી હું કરું .અને હું દેશમાં વાત કરું તો મારેતો નીચા જોણું થાય ,એટલે  આ નોકરી હું નહી કરું . કોક બીજી નોકરી ગોત પછી અમે એક પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં ગયા આ જગ્યાએ હંમેશા નોકરી હોયજ છે . અમો પ્રિન્ટીંગ પ્રેસની ઓફિસે ગયા .અહીના માલિક મી . ચેસ અને મેનેજર ડેવિડ હેનરીને મળ્યા આ દેશમાં મનેજર હોય કે ગમે તેવા મોટા હોદ્દાવાળો  માણસ હોય એને સાહેબ કે ભાઈનો પ્રત્યય  લગાડવાનો નહિ . સિવાય કે બહુ મોટી કંપનીનો માલિક હોય ,એને સર  કે મિસ્ટર જોશી કે મી મુનશી કે મી જાની કે મી ,ફાની કહીને બોલાવાય અહીના ઓફિસરો મોટા ઈ નો ,બોઝ માથે લઈને ફરતા નથી। હોતા . મારા  ભાઈનેજ  મારા વતી   બોલવાનું રહેતું  કેમકે મને ઈંગ્લીશ આવડે નહિ . ડેવિડે કીધું કે નોકરીતો તમારા ભાઈ જોગી છે પણ બહુ  સખ્ત મહેનતની છે આ નોકરી વીસ વીસ બાવીસ બાવીસ વરસના છોકરાઓ  નોકરી કરે છે મારા ભાઈએ આ વાત મને કરી . મેં ભાઈને કીધું .તું  એકદી  મારા ભાઈ પાસેથી કામ લીજો પાસેથી કામ લીજો મારો ભાઈ આછોક્રાઓને થકવી દ્યે એમ છે  .મારા ભાઈની વાત સાંભળી ડેવિડ મને જ્યાં કામ ચાલતું હતું એ જગ્યાએ લઇ ગયો .એક કલાકની પચ્ચીસ હજારની સ્પીડથી  80 પાનાની ચોપડીઓ બ હાર નીકળે ,અને તેની નક્કી કર્યા મુજબની સંખ્યામાં થપ્પીઓ થાય એ વારા ફરતી બે જણા ઉપાડી ઉપાડીને  ઘોડામાં મુકતા જાય અને આ ઘોડા ભરાય જાય એટલે બાઇ  ડ રી  મશીન વાળા લઈ જાય . મને ઇશારાથી ડેવિડે સમજાવ્યો કે આ છોકરાઓ  ચોપડીઓની થપ્પીઓ ઉપાડે છે .એમ તારે ઉપાડવાની છે . મેં બે ત્રણ થપ્પીઓ ઉપાડી  એટલે ડેવિડને થઈ ગયું કે  આ માણસ  વીસ વીસ વરસના છોકરાઓથી જાય એવો નથી .પછી મારાભાઈને કીધું કે કાળથી કામ ઉપર લેતા આવજો ,સવારના 7 વાગ્યે કામ શરુ થઇ જાય છે .તે વખતે કલાકના દોઢ કે બે ડોલર ઓછામાં ઓછો પગાર આપવાનો કાયદો હતો .મારો પગાર નક્કી થયો .રવિ અને સોમ એમ બે દિવસ કામ કરવાનું નક્કી થયું .દરરોજ દસ કલાક કામ કરવું પડે .રવિવારના દિવસનો દોઢો પગાર મળે . અમેરિકા આવ્યા પહેલા  મારી બકરીને પકડવા જતા કુતરાને  પાટુ  મારવા ગયો .કુતરો  ઘામાં નો આવ્યો .એટલે મારો પગ ધ્રચ્કાય  ગયો .મારો પગ ખુબ દુ:ખવા લાગ્યો .લંગડાતે પગે માંડ ઘરે પહોચ્યો ./ ડોક્ટર પાસે ગયા ડોકટરે  પાટો (પ્લાસ્ટર )બાંધવાનું કહ્યું અને આ પટો  ત્રણ મહિના પછી ખુલ્લે .મારે અમેરિકા જવાની સંપૂર્ણ તૈયારી હતી . પ્લેનની ટિકીટ પણ આવી ગઈ હતી .મારી સાથે મારી પત્ની પણ આવી શકે એમ હતી .પણ એમને લોકોએ  ભડકાવેલી  ખાસતો  એમની બેન પાણી જે મહેસાણા જીલ્લાની હતી .તે કહે ભાનુબુન  અમેરિકામાં ઠંડી બહુ પડે  બરફ પડે ,શાકભાજી થાય નહિ માંસ ખાવું પડે, દેવ મંદિર ન મળે  દારુ પીવો પડે , એટલે  મારા ભાઈએ  મારા દીકરાએ સમજાવી કે અહી બધુંજ ઢગલા બંધ મળે છે .અને અહી એવાં તો આલીશાન મંદિરો હોય છે કે ભગવાનને જલસા છે .અંબામા અહિ જાપાનીસ કીમતી  સાડીઓ પહેરે છે . પણ મારા ઘરવાળાં  અહી આવવા તૈયાર નો થયાં ,.હું તો નોકરીએ ચડી ગયો .મારો પગ સખત દુખે પણ હું કોઈને કહું નહિ જો વાત કરું તો નોકરીએ જવાનું બંધ કરી દ્યે .દર ગુરુ વારે પગારનો ચેક મળે  તેદિ  ડોલરના દસેક રૂપિયાની  આજુબાજુ ભાવ હતો . હું ગણતરી કરું  મારો પગાર મહિનાનો સવા બસો રૂપિયા જેટલો હતો .મેરા ભારત મહાનમાં  કામ કરવા માં સખત પગ દુખે આ વખતે મને દેશવટો પામેલો હલામણ  જેઠવો યાદ આવતો .એક વખત  હલામણ ને  ભેસો  પાણીના ખાડામાં પડી હતી .ભેંસોના છાણ મૂત્ર વાળું પાણી પીવું પડ્યું .”તરસ ન જાણે  ધોબી ઘાટ ” ત્યારે હલામણ પોતાના મનને કહે છે કે “ડોબાના  ડોળેલ  ભાંભર  જળ ભાવે નઈ ,સુગાળો  ન થા  શરીર વેણું જળ  વાંહે ર્યાં ” બાપુ હુંતો  બરાબર કામ કરવા માંડી ગયો .ઈ ખર્ચ કાઢતાં   સુરેશ જાની ની  ભાષામાં કહું તો ફદયાં   અને અમારી ભાષામાં કહું તો કાવડિયા ભેગા થવા  માંડ્યાં  .  પછી .મારાં  માં ને બોલાવવા પડ્યા . એને દિકરાના  દિકરાની વહુ સાથે ફાવ્યું નહિ . છતાં માં કોઈદી  ફરિયાદ નોતાં  કરતા .પણ દિકરા વહુ ફરિયાદ કરવા માંડ્યા કે  મા  આપની સાથે ઝઘડો કરનાર બાઈ સાથે હળે ભળે  છે .માં કોઈનું માનતા નથી .પછી અમે નક્કી કર્યું કે માને અહી તેડાવી લઈએ . માં  અહી આવી ગયાં  આ વખતે મારો  ભત્રીજો વિક્રમ  ત્રણેક વરસની ઉમરનો હતો . માનો અંત:કરણનો પ્રેમ વિક્રમ ઓળખી ગયો . માં સાથે વાતો કરવાનું બહુ મન થાય પણ  માં સમજે નહિ . એટલે વિક્રમ માને કંઈ  કહેવું હોય તો મને પૂછે હું એને ગુજરાતી શીખવું   આમ કરતા કરતાં  વિક્રમ ગુજરાતી શીખવા માંડ્યો .  માએ અહીની પરીસ્થીની વાત મારી પત્નીને કરી . માં ચાર ગુજરાતી ભણેલા હતાં . માના કાગળો મારી પત્ની વાંચે . અને એને વિશ્વાસ બેઠો અને તે  અમેરિકા આવી . પછી વિક્રમ વધુને વધુ  ગુજરાતી બોલતા શીખવા  માંડ્યો . પણ તમે કહેવાનું ફાવ્યું નહિ . કેમકે  હું બધાને તુકારાથી બોલવું .એટલે એ રીતે એ તુકારાત્મક ભાષા શીખ્યો જે હજી ચાલુ છે પણ અમારી પાસેથી ભાષા શીખેલો વિક્રમ  ચોક્ખું અમારા જેવું બોલે . મારી પત્ની સાથે એને બે હદ ગમે  લાડ પણ દીકરા જેવું કરે .અહીના છોકરા લાડમાં પોતાની મને  mom  કહે અને એનો ઉચ્ચાર મામ  જેવો કરે , વિક્રમ એની માને મમ્મી કહે પણ મારી પત્નીને  મામ  કહે  કૈક ખાવાની વસ્તુ માગે જે એના માબાપને ના ગમતી હોય .એટલે વિક્રમને નો આપીએ , તો વિક્રમ  કહે કાઢ કાઢ તે હંતાડી  દીધી છે .

પ્રિન્ટીંગ પ્રેસના માલિક થેન્ક્સ ગિવીંગ નાં દિવસોમાં  ટર્કીની લોટરી કાઢે , કોઈને કહી આપવાનું નહિ .જેનો નંબર લાગે એને 22 પાઉન્ડ  જેટલા વજનની  ટ ર્કી  મળે .એક વરસ મને લોટરી લાગી  ,અમે કોઈ ખાઈએ નહિ એટલે એલીઝાબેથ(મારા  ભાઈની  પત્ની )ની બેનને આપી દીધેલી .એ આલ રીબ્લીંગ નામનો માણસ વાત કરતો હતો કે મને પંદર વરસમાં કોઈ ડી લોટરી લાગી નથી .આ અરસામાં પ્રેસ્સમાં નોકરી કરતી છોકરીઓ લોટરી કાઢે  એક ડોલરની ટીકીટ હોય  મારી પાસે  છોકારીયું   આ વી અને મને પૂછ્યું તારે ટર્કી રમવું છે ? મેં કીધું હું ટર્કી  માટે  ઘરડો કહેવાઉં , તો એક ચ્બબ્લી છોકરી બોલી તને  ટર્કી યુ  જુવાન કરી દેશે . હવે આપને વાંચવામાં  વહુ કંટાળો આવે એ પહેલા હું સમેટી  લઉં .